HAYATI
XVIII. yüzyıl divan şairlerinden. Asıl adı İsmail’dir. 1653’te Aydos’ta dünyaya geldi. 1724’te Bursa’da yaşama veda etti. İstanbul’dan gelip Aydos’a yerleşen Mustafa Efendi adlı bir adamın oğludur. Bursa’da Tuzpazarı civarında bir tekke yaptırmış ve orada yerleşmiş dolayısıyla Bursalı adı ile tanınmıştır. Küçük yaşta babasıyla birlikte Osman Fazlı Efendi’nin sohbet ve zikirlerine katıldı. Yedi yaşlarında iken tahsile başladı. Hoca Şeyh Abdülbaki ile birlikte Edirne’ye geldi ve burada yedi kadar medrese eğitimi gördü. İcazet aldıktan sonra İstanbul’a gelerek hocası Atpazarı’nda bulunan dergahına yerleşti. Bir yandan da İslami konulardaki bilgisini arttırırken diğer yandan Şeyh Muhammed Kurra’dan tecvit, Hafız Osman’dan da hat dersleri aldı. Eğitimini tamamladıktan sonra Üsküb’e gitti ve orada bir zaviye yaptırdı. Daha sonra Köprülü ve Usturumca’da bulundu. Bursa’daki Celveti dergahı şeyhi olan Sunullah Efendi’nin vefat etmesi üzerine, şeyhi tarafından onun yerine getirildi. 1691’de şeyhinin ölümü üzerine Celveti’ye dergahı postnişini oldu ve ölümüne kadar bu görevde kaldı.
ESERLERİ
- Nuhbetü’l-letâif
- Mecâlisü’l-va’z ve’t-tezkîr
- Şerhu Mukaddimeti’l-Cezerî
- Şerhu Risâle fî Âdâbi’l-münâzara li-Taşköprî-zâde
- Şerhu’l-Hadîsi’l-erbaîn
- Şerhu’l-Fıkhi’l-Keydânî
- Mecâlisü’l-müntehabe
- Kitâbu’l-Furûk
- Mecmûatü âyâti’l-müntehabe (a)
- Mecmûatü’t-tefâsîr
- Makâlât-ı İsmâil Hakkî
- Dîvân-ı İsmâil Hakkî veya Fütûhât-ı Burûsevîyye
- Es’île-i Şeyh-i Mısrî’ye Ecvibe-i İsmâil Hakkî
- Levâih teteallaku bi–ba’dı’l-âyâti ve’l-ehâdîs
- Risâletü’t-Tehaccî fî hurûfi’t-teheccî
- Mecmûâtü âyâti’l-müntehabe (b)
- Şerhu’l-hadîs “el-Mü’minü mirâtü’l-mü’min”
- Mecmûtü’l-esrâr
- Kitabü Tamâmi’l-feyz fî bâbi’r-ricâl
- Ferahu’r-rûh (Şerhu’l-Muhammediyye)
- Şerhu Salevâti İbn Meşîş
- Es’iletü’s-Sahafiyye ve Ecvibetü’l-Hakkıyye veya Şerhu’l-atâ li-ehli’l-ğıta
- er-Risâletü’l-câmia li’l-mesâli’n-nâfia
- Vâridât-ı Hakkıyye (Vâridât-ı Kübrâ)
- Risâletü Eyyühe’l-bülbül
- Kitâbü’ş-Şecv
- Kitâbü’l-Hutabâ
- Mecmûa
- Mecîü’l-Beşîr li-ecli’t-tebşîr
- Rûhu’l-Mesnevî (Şerhu’l-Mesnevî)
- Şerhu’l-kebâir (Rumûzü’l-künûz)
- Rûhu’l-Beyân fî tefsîri’l-Kur’ân
- Min vâridâti’l-fakîr eş-Şeyh İsmâil Hakkî min evâhiri Zilhicce min seneti 1116
- Min ba’dı mâ nazamehü’l-fakîr eş-Şeyh İsmâil Hakkî bi’l-lisâni’t-türkî min evveli seneti 1117
- Şerh-i ebyât-ı Hacı Bayrâm-ı Velî
- Şerh-i ebyât-ı Yûnus Emre (a)
- Ecvibetü’l-Hakkıyye an es’ileti’ş-Şeyh Abdurrahmân
- Risâle fî beyâni’l-halve ve’l-celve
- Risâletü’l-Mi’râciyye
- Sülûkü’l-mülûk (Tuhfe-i Aliyye)
- Şerhu Nazmi’s-sülûk li’ş-Şeyh Ömer ibni’l-Fârız
- Kitâbü’l-Envâr
- Mecmûa (1710)
- Tefsîru Âmene’r-Rasûlü
- Kelimetün zâbbe ammâ yeridü alâ metni dâbbe
- Şerhu “Yâ eyyühe’n-nâsü’budû Rabbeküm”
- Risâletü’l-Umâriyye
- Tefsîru Sûreti’z-Zelzele
- Risâle
- Şerh-i ebyât-ı Yûnus Emre (b)
- Şerh-i Nazm-ı Ahmed veya Ahmedî
- er-Risâletü’ş-Şem’ıyye
- Şerhu Şuabi’l-îmân
- Mecmûa
- Mecmûatü’l-hutab ve’l-vâridât
- Şerh-i ebyât-ı Yûnus Emre (c)
- Risâle-i Gül
- Tefsîr-i Âmene’r-Rasûlü
- Risâle-i Ma’nâ-yı Şerîf-i İsm-i Muhammed
- Ta’lîka alâ evâili Tefsîri’l-Beydâvî (Şerh-i Tefsîr-i Fâtihâ)
- Şerh-i ebyât-ı Yûnus Emre (d)
- Şerhu Nuhbeti’l-fiker
- Kitâbü’l-Mir’ât li hakâikı ba’dı’l-ehâdîs ve’l-âyât
- Kitâbü’l-Hitâb
- el-Vâridât
- Mecmûa
- Kitâbü’d-Düreri’l-irfâniyye
- Mecmûatü’l-fevâid ve’l-vâridât
- Risâle-i Hakâik-ı Hurûf-i Teheccî
- Tuhfe-i Recebiyye
- Vâridât
- Kitâbü’n-Necât
- Mecmûa
- Mecmûa-i Hakkî
- Risâletü’l-Hazarât
- Tuhfe-i İsmâiliyye
- Tuhfe-i Halîliyye
- Tuhfe-i Atâiyye
- Kitâb-ı Kebîr
- Kitâbü’z-Zikr ve’ş-şeref
- Kitâbü’s-Sülûk (Tuhfe-i Vesîmiyye)
- Şerh-i Ebyât-ı Fusûs
- Tuhfe-i Bahriyye
- Risâle-i Hüseyniyye
- Kitâbü’l-Hakkı’s-sarîh ve’l-keşfi’s-sahîh
- Kitâbü Hucceti’l-bâliğa
- Kitâbü Nakdi’l-hâl
- Tuhfe-i Hasakiyye
- Risâle-i Bahâiyye
- Kitâbü Zübdeti’l-makal
- Tuhfe-i Ömeriyye
- Şerh-i Esmâ-i Seb’a
- Kenz-i Mahfî
- Vesîletü’l-merâm
- Müteferrikât-ı Şeyh Hakkî
- Kitâbü Münzîli’l-ahzân
- Kitâbü Hayâti’l-bâl
- Kitâbü’l-Izzi’l-âdemî
- Şerh-i Pend-i Attâr
- Kitâbü’n-Netîce
- Şerhu’l-Erbaîne hadisen
- Silsilenâme-i Celvetî
- Şerhu’l-Usûli’l-aşere
- Şerh alâ tefsîri’l-cüz’i’l-ahîr li’l-Kâdi’l-Bedâvî
- Risâle-i Nefesi’r-Rahmân
KAYNAKÇA: Başlangıcından Günümüze Kadar Büyük Türk Klâsikleri (1986). Tarih-Antoloji-Ansiklopedi. İstanbul: Ötüken Yay, Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî (Nuhbetu’l-Âsâr Min Fevâ’idi’i-Eş’âr). İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.