HAYATI
Oyun yazarı ve şair. 1850’de Kütahya’ya bağlı Simav ilçesinde dünyaya geldi. 1912’de İstanbul’da yaşama veda etti. Fatih Türbesi haziresinde toprağa verildi. Asıl adı Hasan Bedrettin. Ümerâ-yı Askeriyye’den Vasfî Efendi’nin oğludur.
Bedri Paşa’nın çocukluğu babasının subay olması nedeni ile Şam’da geçti. Burada Arapça ve Farsça dillerini öğrendi. Daha sonra Şam Askeri İdadisi’nde öğrenim görmeye başladı. Ardından Mekteb-i Harbiye’de erkân-ı harp kısmında tahsilini tamamladı ve sınıf birincisi olarak mezun oldu. Harbiyeyi kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. Bir süre Harbiye’de öğretmenlik yaptı. Arkadaşı Mehmet Rıfat ile birlikte Abdülaziz’in tahttan indirilmesine adı karıştığı için önce albaylık rütbesine yükseltiyse de sonraki yıllarda Abdülhamit’in kuşkuları nedeni ile rütbesi elinden geri alındı ve askerlikle ilişiği kesildi. Daha sonra Şam’a giderek özel öğretmenlik ve dava vekilliği yaparak geçimini sağladı. Meşrutiyet’in ilanından sonra orduya alındı ve rütbesi geri verildi, mirlivalığa yükseldi. Ardından ferik rütbesiyle İşkodra vali ve komutanlık görevine atandı. Hastalığı nedeni ile istifa ederek İstanbul’a geri döndü. Döndükten hemen sonra da hayatını kaybetti.
Badri Paşa, şiirler yazmış, Gazi Giray’ın bir gazelini tahmisiyle yapmışsa da Türk edebiyatı için asıl öneminin oyun yazarlığından geldiğini belirtmek daha doğrudur. Gerek tek başına, Gerekse Mehmet Rıfat ile birlikte yazdığı ve çevirdiği oyunlarla yine birlikte düzenledikleri Temaşa adlı tiyatro külliyatı, Bedri Paşa’nın Türk tiyatro tarihi açısından küçümsenmeyecek bir sanatçı ve edebiyatçı olduğunu göstermektedir. Bedri Paşa, ayrıca hattat derecesinde güzel yazı yazar ve tırnağıyla kağıtlar üzerine de güzel yazılar kaleme alırdı.
ESERLERİ
- Iskât-ı Cenîn (Oyun)
- Bir Günlük İkbâl (Oyun)
- Jirofle: Temâşâ Külliyatı’ndan (oyun)
- Madam L’arşidük: Temâşâ külliyatından (operet)
- Kozmografya Yahut İlm-i Ahvâl-i Semâ: Gillemin – Brieux’tan çeviri
- Fenn-i Remy: Harp sanatında Balistik’e aittir. Ders kitabı olduğu bildirilen bu kitabın baskı yeri ve tarihi tespit edilememiştir.
KAYNAKÇA: Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul, Cunbur Müjgan (2002). “Bedri Paşa”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. II. Ankara: AKM Yay. 195, İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul. Dergah Yay, Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay, Mehmed Tevfik (1290). Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul. 47, Selçuk, Hava (hzl.) (2008). Mehmed Zeki Pakalın – Sicill-i Osmânî Zeyli. C. IV. Ankara: TTK Yay, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Bedri Paşa”. C. I. İstanbul: Dergah Yay. 374.