- HAYATI
XVI. yüzyıl Çağatay edebiyatı divan şairlerinden. Bayram Han, Karakoyunlu Türkmenlerinden Baharlu kabilesine bağlı meşhur reis Ali Şeker Bey’in torunlarındandır. Babası Seyf Ali Beg’dir. Hemedan ve civarında yerleşen Karakoyunlular, Akkoyunluları zamanında buradan hicret ettirilmiş ve Kandehar bölgesine yerleşmişlerdi. Kesin olmamakla beraber Bayram Han, 1504’te Bedehşan’da dünyaya gelmiştir. 1561’de hac yolculuğu sırasında kendisine kin besleyen bir Afgan tarafından öldürülmüş ve Meşhed’de toprağa verilmiştir. Öğrenimini Bedehşan ve Belh’de yapan şairin on altı yaşında Babur’un hizmetine girdiği söylense de, bu bilginin doğruluğu tartışmalıdır.
Moğol yasalarına sıkı sıkıya bağlı olan ve bu yasaları değiştirmeden uygulayan Bayram Han, ailesi itibari ile şii idi. İyi bir öğrenim gören şair, Farsçayı şiir yazacak kadar iyi bilirdi. Bu sebeple divanında Çağatay dilinde yazılan şiirlerin yanında Farsça şiirler de yer alır. Bu şiirlerde büyük ölçüde aşk ve şarap konularını işlemiştir. Nazım tekniğine ve inceliklerine vakıf olan Bayram Han, kuvvetli bir şair olarak kabul edilir.
ESERLERİ
Divan: Çeşitli yazma nüshaları bulunmaktadır.
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Her niçe bi-vefa vaslıngğa layık bulmasam
İşk ehli bolmayın ışkıngda sadık bulmasan
Tapmayın sindin muradi i’tikadım bolmasa
Sin manga bolgıl muhalif ger muvafık bolmasam
Işk alem kaydıdın boldı halasımğa sebeb
Nitkey irdim munça mihnet birle aşık bolmasam
Koy ki Bayram dik yırakdın cilve-i hüsnüng körey
Her niçe ey bi-vefa vaslıngğğa layık bolmasam
GAZEL II
Niçe hicran ğamında nale vü feryad kılay
Hasıl-i ömrni feryad ile ber-bad kılay
Niçe köz levhide tasvir itiben suretini
Dem-be-dem hatır anıng körmekidin şad kılay
Niçe vaslını tilep hicride hörsend bolay
Niçe ümmidi bile canıma bi-dad kılay
Niçe ğurbet ara bi-keslik otı birle köyüp
Matemiler kibi öz halıma feryad kılay
Niçe ışkıda bozup sabr u selamet vatanın
Niçe endüh u melamet öyin abad kılay
Niçe zülfiğa giriftar bolup zar bolay
Kil ki özni bela kaydıdan azad kılay
Bayram’a yar vefa resmiğa mu’tad imes
İmdi canıma cefası bile mu’tad kılay
KAYNAKÇA: Tekcan, Münevver (hzl.) (2007). Bayram Han’ın Türkçe Divanı. İstanbul: Beşir Yay. 81