HAYATI
XV. yüzyıl tarih yazarlarından. Adı Hasan bin Mahmûd’dur. Oğuzlar’ın Bayat boyundan olup uzun süre Tebriz’de Dede Ömer Rûşenî Dergâhı’nda hizmet etmiştir. Bayati’nin 1481’de kaleme aldığı Cam-ı Cem-Ayin Osmanlıların atalarına dair bilgi veren ilk tarih yazarıdır. Yazar mukaddimede, Hac yolunda karşılaştığı Şehzade Cem’in arzusu üzerine Oğuz-name’den naklen muhtasar bir şekilde yazdığını bildirmektedir.
Eser, sanatsız, son derece sade bir Türkçe ile kaleme alınmıştır. Herhangi bir ebedi değer taşımamaktadır. Yalnız, eski Oğuz-name’nin varlığı hakkında bir fikir vermek ve bu Oğuz-name’nin İslami kültür tesiri altına aldığı şekli göstermek, Osmanlı Türklerinin Oğuz Han’a ve daha geriye nasıl bağlandığını aydınlatmak bakımından önemli bir değer taşımaktadır. Eserin her iki şekli de günümüze ulaşmıştır. Alî Emîrî, Câm-ı Cem-âyîn’i “Nevâdîr-i Eslâf Külliyâtı”nın beşinci kitabı olarak neşretmiştir
ESERLERİ
- Câm-ı Cem-âyîn
ESER ÖRNEKLERİ
CAM-I CEM-AYİN’DEN
Ben de eytdüm ki sultânumun şi’rinde âlem belki câm-ı Cem olmağla erbâb-ı hâle te’sîri zâhir ve iki beyt ziyâdesi oldugından seb’a-i mu’allâya mu‘âdil idügi bâhirdür. Âkıbet “el-kelâmu yecürrü’l-kelâm” üzere nisbet-i aliyye-i Âl-i Osmân Oğuz’un ekber evlâdı Gün Han ve anun furû’ından Kayı Han’a müntehî oldugı ve sâ’ir silsile-i aliyyeleri, mevcûd bulunan Oğuznâme’den ber-vech-i ihtisâr tesvîd ü îrâdın murâd idindiler.
KAYNAKÇA: Özcan, Abdülkadir (1992). “Bayatî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: TDV Yay. 220, Özcan, Abdülkadir (1993), “Câm-ı Cem-âyîn”. İslâm Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: TDV Yay. 43, Bayatlı Mahmud Oğlu Hasan (1949). Osmanlı Tarihleri I: 5. Câm-ı Cem-âyîn. sad. M. F. Kırzıoğlu. İstanbul: Türkiye Yayınevi