HAYATI
Yazar, tiyatro eleştirmeni ve çevirmen. 8 Mayıs 1941 günü İstanbul’da dünyaya geldi. Tam adı Ayşegül Tülin Yüksel olan yazar, bazı çevirilerinde Ayşegül Günkut imzasını da kullandı. Müveddet Hanım ile korgenaral Selahattin Günkut’un kızıdır. İlkokulu 1942 yılında İstanbul Kadıköy Gazi Mustafa Kemal Paşa İlkokulu’nda tamamladı. 1959’da Üsküdar Amerikan Kız Lisesi’ni bitirdikten sonra 1964’te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. 1965’te Fullbrigt Bursu ile ABD’ye gitti ve Graduate School of Arts and Science’de yüksek lisans eğitimini tamamladı. Yurda döndükten sonra bir süre çevirmen ve İngilizce öğretmeni olarak çalıştı. 1969 yılından tekrar ABD’ye gitti. New York’ta bulunan The New School’da tiyatro yazını alanında eğitim aldı. 1970’te Türkiye’ye döndükten sonra ODTÜ Beşeri Bilimler Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaya başladı. 1981’de “Melih Cevdet Anday Tiyatrosunun Yapısal Çözümlemesi” adlı tez çalışması ile doktora eğitimini tamamladı. 1987 yılında ODTÜ’den ayrılarak Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı ve uzun yıllar bu görevine devam etti.
Ayşegül Yüksel’in bir çeviri olan ilk eseri (A. Marvell’den “Sevginin Tanımı”) 1962’de Yelken dergisinde çıktı. Daha sonra Yüksel’in yazı ve eleştirileri Yelken, Ataç, Türk Dili, Özgür İnsan, Gösteri, Bilim ve Sanat gibi dergilerde yayımlandı. Ayrıca yazarın 1975 yılından sonra kaleme aldığı tiyatro incelemeleri Devlet Tiyatrosu, Halkoyu, Tiyatro Tiyatro, Milliyet Sanat ve Gündoğan Edebiyat dergilerinde yer buldu.
Kaleme aldığı eserlerinde Ayşegül Yüksel, özellikler tiyatro metin çözümlemelerinde kullandığı yapısal yaklaşımla dikkat çekti. Çağdaş Türk yazarlarının oyunlarında yapmış olduğu çözümlemelerin daha sonraki yıllarda genç kuşaklar tarafından yapılacak olan çalışmalara “temel bir kaynak” oluşturacak nitelikte olduğu belirtildi.
PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Derneği üyesi olan Yüksel, Yapısalcılık ve Bir Uygulama: Melih Cevdet’in Tiyatrosu Üstüne adlı çalışmasıyla Yazko 1982 yılında İnceleme Özendirme ve aynı yıl Türk Dil Kurumu İnceleme Ödüllerinin sahibi oldu. Tiyatro araştırmaları ve oyun yazarı biyografileri alanlarında yapmış olduğu çalışmaları ile Tiyatro-TV Yazarları Derneğinin 1990 yılında Özel Ödülü’ne layık görüldü. Ayrıca 2006’da Sanat Kurumu Onur Ödülü sahibi olan Ayşegül Yüksel, Haldun Taner Tiyatrosu ve 1993’te Kültür Bakanlığı İnceleme-Eleştiri Ödülünü aldı.
ESERLERİ
İnceleme-Araştırma:
- Yapısalcılık ve Bir Uygulama (Melih Cevdet Anday Tiyatrosu), İst.: Yazko, 198
- Haldun Taner Tiyatrosu, Ank.: Bilgi, 1986
- Samuel Beckett Tiyatrosu, İst.: Yapı-Kredi, 1992
- Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar, İst.: Mitos Boyut, 1997
- Sahneden İzdüşümler (1975-2000), İst.: Mitos Boyut, 2000
- Elveda Dünya Merhaba Kâinat: Memet Baydur’un Ardından, (S. Şener ve F. Elmas ile), İst.: Mitos Boyut, 2002
- Dram Sanatında Ezgi ve Uyum, İst.: Alkım, 2004
Çeviri (A. Günkut adıyla):
- Aslan Asker Şvayk (J. Hasek), İst.: Ataç, 1964
- Rüya Yorum Metodu (S. Freud), İst.: Ataç, 1964
- Cumartesi Gecesi ve Pazar Sabahı (A. Sillitoe), İst.: Ağaoğlu, 1965
KAYNAKÇA: BF (4 Mayıs 1999), Necatigil, İsimler, 401-402; Kurdakul, Sözlük, 670; A. Özyalçıner, “Yapısalcılık ve Bir Uygulama Üstüne Ayşegül Yüksel’le Bir Konuşma”, Yazko Edebiyat, S. 15 (Ocak 1982); K. Ertop, “Yazko Ödüllerini Kazananlarla Söyleşi”, Cumhuriyet, 20 Ocak 1982; Y. Ecevit, “Bir Tiyatro Düşünürü: Ayşegül Yüksel”, Cumhuriyet Kitap, S. 324; Y. Eradam, “Samuel Beckett Tiyatrosu”, Cumhuriyet Kitap, S. 155 (1992); S. Şener, “Tiyatro Yalnız Yazar Değil”, Radikal İki, 9 Temmuz 2000
