HAYATI
Divan şairi. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Atıf Efendi’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1742’de İstanbul’da yaşama veda etmiş ve Üsküdar’da gömülmüştür. Asıl adı Mustafa’dır. Medrese eğitimini tamamladıktan sonra maliyeciliğe geçti ve başdefterdarlığa kadar yükseldi. Bir ara azledilerek Gelibolu’ya sürüldüyse de kısa bir süre sonra yeniden aynı göreve getirildi. Daha sonra istifa etti ve Hicaz’a gitti. Dönüşünde aynı görevini sürdürdü.
Türkçe, Arapça ve Farsça şiirleri bulunan Atıf Efendi’nin usta bir hattat olduğu da biliniyor. Hicri-Kameri yıl yerine Şemsi- Hicri yılının kullanılmasından maliye işlerindeki yararlarını anlatan bir layiha da kaleme almış bulunan Atıf Efendi, şiirde Nabi yolunu izlemiştir. Bir Divan’ı da bulunan şairin divanı basılmadı. Ama asıl, kendi adını taşıyan ve pek çok değerli yazma eseri kapsayan Atıf Efendi Kütüphanesi ile günümüze kalmıştır.
ESERLERİ
- Divan
- Layiha
ESER ÖRNEKLERİ
ATIF EFENDİ DİVANI’NDAN
GAZELLER
GAZEL I
Ageşte feyz-i sabr ile hal-i tebahımız
Hussade tutiye gibidir dud-ı ahımız
Beytü’l-hazen dedikleri bu Ka’be-i dilin
Mizahı dide kisvesi baht-ı siyahımız
Biz hem-nihad-ı şu’le şem’i tecelliyiz
Ateşten olmalı serimizde külahımız
Bu haclegah-ı turfa merasiminde Atıfa
Ol Yusuf’uz ki ismetimizdir günahımız
GAZEL II
Vuslatın kadrini mehcur olmadıkça bilmedim
Afiyet lütfunı rencür olmadıkça bilmedim
Bade-i pür zur-ı aşkın nükte-i keyfiyyetin
Arz-ı kam etmekte mecbur olmadıkça bilmedim
Ateş-i sevda ile yanıp yakılma neydüğün
Aşkile hemhal-i tennur olmadıkça bilmedim
Lutfunı imdad-ı ceyş-i neş’e-i cam-ı Cem’in
Leşker-i ekdare mahsur olmadıkça bilmedim
Atıfa seng-i sitem-perdaz-ı a’da neydügün
Cam-ı hatır gibi meksur olmadıkça bilemedim
GAZEL III
Ceride-i ameli ta bekey siyah edelim
Dili mülazım-i dergah-ı subhgah edelim
Yeter bu keşmekeş-i çille-i niyaz ü emel
Bir az zaman da gönül meşk-i tir-i ah edelim
Sefer göründü bize naledir dera-yı tarik
Derunı meş’al-i ateş-feşana rah edelim
Satıp gamı alalım deste cam-ı sahbayı
Keder dedikleri kallaşa bir külah edelim
Alıp hayalde Atıf miyanın aguşa
Bu aleme bu gece gönlü haclegah edelim
KAYNAKÇA: Dadaş, Cevdet (1991). XVIII. Yüzyıl Şairlerinden Âtıf Efendi Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi. 66
