HAYATI
XVIII. yüzyıl divan şairlerinden. Doğum yeri ve tarihi tam olarak bilinmemektedir. 1769 yılında İsakça/İsakçı’da (Silistre) vefat etmiş ve aynı yere defnedilmiştir. Tam adı Mîr Süleyman Ârif b. Hasan b. İbrahim, asıl adı Süleyman’dır. Şiirlerinde Ârif mahlasını kullandı, Ârif Süleyman adıyla tanındı. III. Ahmet dönemi sadrazamlarından kethüdası Hasan Ağa’nın oğludur. Dîvân-ı Hümâyûn hâcegânından olup silahdar kâtipliği, süvari mukabeleciliği ve defter eminliği gibi görevlerde bulunmuştur.
Arif Süleyman, devrinin orta derece şairlerindendir. Divan’ından başka 241 beyitten oluşan bir hilyesi vardır ki Hakani’nin hilyesine naziredir. Hakani edasını ve kuvvetini hatırlatan normal ve düzgün ifadeli bu manzumesinden başka ve yeni bir hususiyeti yoktur.
ESERLERİ
- Divan (İstanbul Üniversitesi ve Süleymaniye kütüphanelerinde)
- Hilye (Hâkanî’ye nazire, manzum)
- Mi’râciyye, Rega‘ibiyye (Farsça, manzum, müstakil bir nüshası Süleymaniye Kütüphanesinde), Sâniha (Farsça, Süleymaniye Kütüphanesi yazmaları arasında).
ESER ÖRNEKLERİ
GAZEL
Tehî-magzân gibi erbâb-ı dil sâhib-enîn olmaz
‘Ayândır kâse-i pür-meyde âvâz-ı tanîn olmaz
Garaz sûret degil tebdîl-i meşrebdir mürebbîden
Belî tagyîr-i reng etmekle şûr-âb engübîn olmaz
Eser nâ-bûd olur sad zahm urulsa rûy-ı deryâya
Bu zâhirdir ki sâfî dilde kayd-ı zahm-ı kîn olmaz
Binâ-yı cism-i hâkînin esâsı ‘unsur-ı mâ’dır
Ne hikmetdir binâ ber-âb olan menzil metîn olmaz
Hüner göstermege meydânı var mişvârın ‘arz eyle
Kümeyt-i tab‘a ‘Ârif böyle bir vâsi‘ zemîn olmaz
KAYNAKÇA: Bursalı Mehmed Tâhir / Osmanlı Müellifleri (1914-24, cilt: 2, s. 317-318), Sadeddin Nüzhet Ergun / Türk Şairleri (1936-45, cilt: 1, s. 77-79), Metin Akar / Türk Edebiyatında Manzum Mi’râc-nâmeler (1987, s. 184-185), Mustafa Uzun / TDV İslâm Ansiklopedisi (cilt: 3, 1991, s. 369-370), Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Ârif Süleyman”. C.1. İstanbul: Dergâh Yay. 158, Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî:-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay. 604-605.
