HAYATI
Divan şairi, Mevlevi yazar. Tam adı Rusuhi İsmail Dede. Ankara’da dünyaya geldiği bilinen Ankaravi’nin doğum tarihi hakkında bir bilgi yok. 1631’de İstanbul’da yaşama veda etti. Burada toprağa verildi. Bayrami şeyhi iken İstanbul’a yerleşti. Galata Mevlevihanesi şeyhliği görevine atandı. Bostan Çelebi’nin halifesidir. Mesnevi şerhi ile ünlenen Ankaravi, şiirlerini Rüsuhi mahlası ile kaleme aldı. Yapıtları, kullandığı Türkçe sözcükler ve terimlerle Mevlevilik konusunda verdiği bilgiler açısından önem taşır.
ESERLERİ
- Dîvan
- Minhâcü’l-Fukarâ (1840-41; yay. haz. Sadettin Ekici – Meral Kuzu, 1996)
- Mecmûatü’l-Letâif ve Ma’mûretü’1-Maârif (Mesnevî Şerhi, 1841-42)
- Fâtihü’l-Ebyât (Mesnevî’nin ilk on sekiz beytinin şerhi, Mesnevî Şerhi ile yayımlandı, 1841-42)
- Câmiü’l-Âyât (Mesnevî’deki âyet, hadis ve Arapça beyitlerin şerhi)
- Hall-i Müşkilât-ı Mesnevî (Mesnevî’deki hikâyeleri açıklaması)
- Tuhfetü’l Berere (Mesnevî’den seçilen bazı beyitlerin şerhi ve Ankaravî’den şiirler eklemeli)
- Simâtü’l- mûkınîn (Mesnevî’nin dîbâcesinin şerhi, Arapça)
- el-Mekasıdü’l âliyye fî şerhi’t-tâiyye – Şerh-i kasîdeti’l-mîmiyye ve’l-hamriyye (İbnü’l-Fârız’dan), Miftâhu’l-belâga ve Misbâhul-fesâha (dil, 1867-68)
- Zübdetü’l-fuhûs fî nakşi’l-fusûs (Câmî’nin İbnü’l Arabî şerhinin çevirisi, 1910-11; )
- Şerhu Heyâkili’n-Nûr, Îzâhu’l-hikem (Sühreverdî-i Maktûl’den çeviri)
- Semâ RisâIesi
- er-Risâletü‘t-tenzîhiyye fî şe‘ni’l-Mevleviyye (Arapça)
- Hadîs-i erbaîn Şerhi (hadis şerhi)
- Fütûhât-ı ayniyye (tefsir, 1910-11)
- Şerh-i Nakşe’l-Fusûs (İbn Arabî’nin Fusus’unun özeti, yay. haz. İlhan Kutluer, 1981)
- Şerh-i Mesnevî (6 cilt)
- Miftâhü’l-Belâğa ve Misbâhu’l-Fesâha, Niseb-ı Mevlevî
- Hüccetü’s-Semâ
- Şerhu Kasîdeti’t-Taiyye
- Şerhu Fusûsi’l-Hikem
- Misbâhü’l-Esrâr
- Şerhu Kasîdeti’l-Münferice
- el-Fâtihatü’l-Ayniyye fî Tefsîri Sûreti’l-Fâtiha
- er-Risâletü’t-Tenzîhiyye fi’ş-Şâni’l-Mevleviyye
- Hadislerle Tasavvuf ve Mevlevi Erkanı (2002)
ESER ÖRNEKLERİ
GAZEL
Sineden camesini çözse ol afet kat kat
Açılur sanki gül-i letafet kat kat
Gören ol hatt-ı siyah üzre didi kakülini
Hey meded gül yüzini kapladı zulmet kat kat
Ahmak u echel ü adnayı tutar rif’atde
İş bu devr içre felek eyledi beni kat kat
Sine-ber-sine leb-der-leb olalı gör aşık
Diler isen ki ola mihr ü mahabbet kat kat
Bu Rüsuhi bilür ey sufi kitab-ı ‘aşkı
Kim anun her varakın itdi kıra’at kat kat
KAYNAKÇA: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri I (1972), Abdülbâki Gölpınarlı / Mevlâna’dan sonra Mevlevîlik (1953, s. 143), Erhan Yetik / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 3, 1991, s. 211-213), Yusuf Turan Günaydın / Minhâcü’l-Fukarâ (Özlenen Fark, sayı: 13, Ağustos 1997).
