HAYATI
Araştırmacı yazar ve şair. 1885 yılında Çankırı’nın Perdedar mahallesinde dünyaya geldi. 22 Eylül 1956’da Ankara’da yaşama veda etti. Bazı yapıtlarını Sühâ Okur ve Sühâ Zâhir imzaları ile kaleme aldı. Afife Hanım ile Çankırı’nın eski ailelerinden olan Saraç Hacı oğullarından Hafız Numan Efendi’nin oğlu; şair, dilci ve halk edebiyatı araştırmacısı Dehri Dilçin’in kuzenidir.
İlköğrenimini babasından olan Ahmet Talat Onay, Kastamonu ve Ankara idadilerinde okuduktan sonra 1910’da Darülfünun Edebiyat Şubesi’nden mezun oldu. Kastamonu ve İzmir’de pek çok okulda Türkçe, edebiyat ve felsefe derslerini okuttu. Zonguldak, Bolu ve Ankara’da maarif müdürlüğü görevlerinde bulundu. 1923-46 arasında Çankırı ve Giresun milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı.
Ahmet Talat Onay, 1910’da on sekiz sayı yayımlanan Tiraje adında haftalık bir edebiyat dergisi çıkardı. İzmir’de Anadolu ve Duygu gazetelerinin başyazarlık görevini üstlendi. Duygu gazetesinde, gözetiminde hazırlanan Mufassal Bolu Salnamasi’nin edebi kısmını kaleme aldı.
Ahmet Talat Onay’ın ilk yazıları 1910’da Tiraje dergisinde yayımlandı. Onay’ın sonraki yıllarda yazı ve şiirleri Anadolu, Duygu, Açıksöz, Köroğlu, Dertli, Halk Yolu, Necat, Abant, Eşref, Muallim, Sa’y, Hüküm, Yeni Fikir gibi pek çok dergi ve gazetede yer aldı. Şiirlerini aruz ve hece ölçüsü ile kaleme aldı. Bazı şiirlerinde C. Kurnaz’ın deyimi ile “gür sesli, mutantan bir söyleyiş” görüldü. Ahmet Talat Onay’ın tanınması ise, bazı örnekleri Son Asır Türk Şairleri adlı eserde yer alan eski ve yeni tarz şiirlerinden çok, aşık edebiyatı üzerine yaptığı çalışmalar ile oldu.
ESERLERİ
- Âşık Dertli (1928)
- Türk Halk Şiirlerinin Şekli ve Nev’i (1928)
- Çankırı Şairleri (2 cilt, 1931-33)
- Âşık Tokatlı Nuri (1933)
- Dâstan-ı Ahmet Harami (1933)
- Kızılbaş Şiirinde Sual-Cevap (1953)
- Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar (1992).
KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. III, 1982), TDE Ansiklopedisi (c. 7, 1976-98), TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001), Nurullah Ataç, “Türk Şiirlerinin Vezni”, Milliyet, İstanbul 21 Nisan 1934; Velet Çelebi [İzbudak], “Kıymetli Bir Âlim ve Eserleri”, Vakit, İstanbul 15 Mart 1934; “Ahmet Talât Onay”, Yeni Yayınlar, II/1, Ankara 1957, s. 11-12; Fevziye Abdullah Tansel, “Mehmetçik’in Sakarya Destanı ve Çankırılı Ahmet Talât Bey”, Tarih ve Edebiyat Mecmuası, IV/9, İstanbul 1981, s. 10-15; İsmail Parlatır, “Onay, Ahmet Talât”, TA, XXV, 447; “Onay, Ahmet Talât”, TDEA, VII, 123, İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013)
