HAYATI
Yazar ve tarihçi. 1817’de İstanbul’da dünyaya geldi. 1907’de İstanbul’da yaşama veda etti. Nalıncı esnafından olan Mehmet Ağa’nın oğludur. Amcazade Hüseyin Paşa medresesinde öğrenim gördü. Ahmet Lütfi Efendi’ye 1831’de kadılık, 1836’da İstanbul müderrisliği görevi verildi. Daha sonra Sadaret Mektubi Kalemine atandı. Sürekli olarak devlet memurluğu yapan Ahmet Lütfi Efendi, Cevdet Paşa’dan sonra vakanüvisliğe getirilmiş, Anadolu ve Rumeli kazaskerliği görevlerinde de bulunmuştur. Çekildiği Boyacı köyündeki yalısında yaşama veda etmiştir. Aksaray’da Sofular camisi yakınında bulunan mezarlıkta toprağa verilmiştir.
Ahmet Mithat Efendi’nin, anlatımının yalınlığı, olayların açık ve anlaşılır bir biçimde yazılması gibi nedenlerle övdüğü Ahmet Lütfi Efendi, şiirler yazmış ve çeviriler de yapmıştır.
ESERLERİ
- Lütfi Tarihi: 1825-1857 yılların kapsayan on iki ciltten oluşan tarihinin ilk sekiz cildi basılabilmiştir. Diğer dört cildi ise yazma olarak T. T. K. Kitaplığındadır.
- Tefhimü’l-Müteallim: Gazali’nin Talimü’l-Müteallim adlı kitabının çevirisidir.
- Divançe: 1884’te basıldı.
- Robenson Tercümesi
- Lügat-ı Kamus: İlk iki harfi 1869’da basıldı.
ESER ÖRNEKLERİ
DİVANÇE’DEN
GAZEL
Lâ’ubâlî-tavr olan çekmez vebâl endîşesi
Ecvefü’l-bâl olmayan tutmaz misâl endîşesi
Kîl ü kâle eylemez atf-ı nazar erbâb-ı hâl
Ârif ü âgâh içün yokdur makâl endîşesi
Bâl açar ihvânına ankâ-mizâcân-ı zamân
Dâne-çîn-ı sıdk olan almaz vebâl endîşesi
Başka yüzden yokdur ehl-i aşka bir tatlı hayâl
Çıkmaz aslâ hâtırından yâl ü bâl endîşesi
Fikr-i kâmildir temîze çıkaran güç işleri
Mahv eder çirkâb-ı noksânı kemâl endîşesi
Kaplamışdır pertev-i feyzi derûn-ı âlemi
Şems-i Mevlânâ içün yokdur zevâl endîşesi
Kul olan dergâhına Sultân Hamîd’in Lütfiyâ
Sâyesinde eylemez mâl ü menâl endîşesi
LÜTFİ TARİHİ’NDEN
Balada beyan olunan sipah-i silah-dar askerleri münasebetiyle Devlet-i Aliyyenin mukaddemleri ne miktar muvazzaf asker ve memur istihdam eylediği ma’lum olmak içün buraya ba’z mevadd derç olundu.
Mine’l-kadim tava’if muvazzafa-i askeriyye altı kısma münkasim idi. En güzidesi yeniçeri ve bundan başka acemiyan-ı İstanbul ve sipahiyan ile silah-daran ve cebeciyan ve topcıyan ve arabacıyandır.
Risale-i vazife-haran-ı meratib-i bendegan-ı Al-i Osman namıyla Sultan Ahmet Han-ı evvel zamanında sadr-ı a’zam Murad Paşa’ya takdim olunan risalede muharrerdir ki: Ol vakit otuz yedi bin otuz yedi nefer yeniçeri ve dokuz bin dört yüz altı acemiyan ve yigirmi bin sekiz yüz altımış dokuz pare silah-dar ve beş bin yedi yüz otuz cebeciyan, bin beş yüz elli iki topcıyan, altı yüz seksen dört nefer arabacıyan ki cem’an yetmiş beş bin sekiz yüz altmış sekiz nefer aylıklı asakir-i mevcude ve bunların yevmiyelerine yedi yüz yigirmi bir bin dört yüz altmış üç akçe verilir. Ma’aş-ı senevileri iki yüz elli yedi milyon üç yüz seksen yedi bin iki yüz doksan akçe idi. Yeniçeri ağasının şehriyye ma’aşı on beş bin akçe idi.
KAYNAKÇA: Aktepe, Münir (1989). “Ahmed Lutfi Efendi”. İslam Ansiklopedisi. C. II. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 97, 98, Bursalı Mehmed Tahir (1342). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.