HAYATI
Şair ve tarihçi. XVIII. Yüzyılın önde gelen tarihçilerinden biri olan Ahmet Vasıf Efendi, 1738’de Bağdat’ta dünyaya geldi. 1806’ta İstanbul’da vefat etti ve Eyüp’te Mihrişah Valide Sultan mektebi bahçesine gömüldü.
İlköğrenimini Bağdat’ta gören Ahmet Vasıf Efendi, sonraki yıllarda daha çok edebiyat alanına yönelerek bu alandaki bilgisini arttırdı. Kitap sevgisi ve bu konudaki bilgisi sebebi ile Bağdat’ın bazı ileri gelenlerine ait olan özel kütüphanelerde çalıştı. Ayrıca yazma eserleri çoğaltarak geçimini sağladı. Bir süre Gül Ahmet Paşazade Ali Paşa’nın özel kütüphanecisi olarak çalıştı. Abaza Mehmet Paşa’ya mektupçu oldu. 1771’de Ruslar’ın Yenikale’yi istilası sırasında esir düştü. Dokuz ay süren bu esir hayattan sonra II. Katerina’nın barış teklifini ihtiva eden mektubu dönemin sadrazamına götürmek üzere serbest bırakıldı. Bu başarısı üzerine kendisine Afyon’un Çay kazası zeameti verildi. 1772’de altı ay süren neticesiz Bükreş barış görüşmelerinde görevlendirildi.
Yirmisekiz Çelebizade Said Mehmed ile İbrahim Müteferrika tarafından 1726’da kurulan ilk matbaa, Müteferrika’nın ölümünden sonra çalıştırılamadı. Yeniden uzun süre unutulan matbaa Fransızların satın alma teşebbüsleri üzerine hatırlandı ve Beylikçi Raşid ile Vasıf Ahmet Efendi tarafından satın alındı. Fakat bir süre sonra aralarında çıkan anlaşmazlık sonucu Vasıf matbaadan ayrıldı ve 2 Kasım 1783 günü Enveri’nin yerine vakanüvis oldu. Ayrıca kalyonlar defterdarlığı ve mevkufatçılık görevi de kendisinde geçici olarak verildi.
Osmanlı dış politikasında belirgin görevler ifa ederek ehliyetini ispatlamış olan Ahmet Vasıf Efendi, Rus donanmasını Akdeniz’den uzak tutmak için İspanyollarla bir anlaşma yapmak üzere bu ülkeye elçi gönderildi. Bir süre sonra da, devlet hizmetinde vakanüvislikten, murahhaslığa, muhasebecilikten elçiliğe kadar çok çeşitli görevlerde bulunarak tecrübesini arttırmış olan Ahmet Vasıf Efendi, ölümüne kadar uhdesine kalacak olan Reisü’l-küttaplığa atandı. Avrupa’da siyasi faaliyetin çok yoğun olduğu bir dönemde Reisül-Küttap olan Ahmet Vasıf Efendi, bu görevinde on dört ay kaldıktan sağlık sorunları nedeni ile görevinden azledildi. Kısa bir süre sonra da hayatını kaybetti.
ESERLERİ
- Vasıf Tarihi
- Mehasünü’l-Asar
- Divançe
ESER ÖRNEKLERİ
KIT’A
Rûz u şeb çekdigim meşakkatler
Gayra oldu netîce-bahş-ı merâm
Nahl-i irfânı gars eden ben idim
Sâha-i dehrde nice eyyâm
Vakti geldikde bâr virdükde
Kıldı agyârı hayf şîrîn-kâm
KAYNAKÇA: Fatin Davud (1271). Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul: Taşbaskı. 431