HAYATI
Bayramiyye tarikatına mensup, Hayrabolulu divan şairi ve yazar. Doğduğu tarih tam olarak bilinmemektedir. 1545’te Hayrabolu’da yaşama veda etmiştir. Ahmed Sarban hakkında Bayrami tarikatının melamiye kolundan olduğunu, Kanuni Sultan Süleyman’ın 1536’daki Irak Seferi’ne baş deveci olarak katıldığını ve bu nedenle Sarban adı ile anıldığını kaleme aldığı eserlerinden biliyoruz. Dönüşünde, Aksaray’dan Konya’ya geçtiği sırada Pir Ali’ye bağlanmış, onun ölümü üzerine de tarikatın piri olmuştur. Hayrabolu’da inzivaya çekilen Ahmed Sarban, orada yaşama veda etti ve kendi adı ile anılan dergaha gömüldü.
Şiir ve ilahilerinde Ahmet, Ahmedi ve Kaygusuz takma adlarını kullanan şairin bir Divanı ile müritlerine yollamış olduğu mektupları vardır. Dili yalın ve anlaşılırdır. Şiirlerinde her iki vezni de kullanmıştır. Yapıtlarında tasavvuf etkisi ağır basar. Şöyle ki:
Aşkında senin ah ü figan eylemek olmaz
Sırr-ı gamını halka iyan eylemek olmaz
Hal ehli bilir kim nicedir aşk rumuzu
Takrir ile hali beyan eylemek olmaz.
Kütüphanelerde Ahmed Sârbân veya Dukakinzâde Ahmed Bey adına kayıtlı divan nüshaları üzerine Hüseyin Süzer tarafından bir doktora tezi hazırlanmıştır (Dukakinzâde Ahmed Bey Divanı, 1994, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü).
ESERLERİ
- Divan
- Mektubat
ESER ÖRNEKLERİ
GAZEL
Görmeyen can Yusuf’un Ken’an’ı bilmez kandadur
Öz vücüdi Mısrı’nın sultanı bilmez kandadur.
Cism ü canun sırrını fehm itmeyen avaraler
Gerçi aşıkdur veli cananu bilmez kandadur
Cehdidüp tavr-ı beşerden çıkmayan talib bugün
Kaldı nisyan içre ol nisyanı bilmez kandadur
İçemeyen vuslat şarabın yar elinden her zaman
Benzer ol mahiye kim ummanı bilmez kandadur
Mübtal-yı aşk olup cananesin bilmeyen
Derdile dermandadur dermanı bilmez kandadur
Can kulağı ile işit Ahmed Muhammed nutkudur
Kendü nefsün bilmeyen rahmanı bilmez kandadur.
KAYNAKÇA: Yavuz Tiryaki, “Hayrabolu’da Türk ve İslâm Eserleri”, STAD, sy. 12 (1993-94), s. 26-27; Nejat Sefercioğlu, “Dukakinzâde Ahmed Bey”, DİA, IX, 549-550, Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, Risâle-i Melâmiyye-i Şettâriyye, İÜ Ktp., İbnülemin, nr. 3357, s. 15-29; Tomar-Melâmîlik, s. 52, 53; Mehmed Ali Ayni, Hacı Bayram-ı Velî, İstanbul 1343, s. 118-121; Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ (haz. Mehmet Akkuş – Ali Yılmaz), İstanbul 2006, II, 474-478; Osmanlı Müellifleri, I, 20; Abdülbâki [Gölpınarlı], Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul 1931, s. 54-70, 340-351; a.mlf., Melâmî Edebiyatı Metinleri I: Kaygusuz Vizeli Alâeddin, İstanbul 1932, s. 1-7
