HAYATI
Araştırmacı-yazar. 22 Şubat 1912 günü Rusya’nın St Petersburg şehrinde dünyaya geldi. 1992’de Ankara’da yaşama veda etti. Kamile Hanım ile bilim insanı Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’ın kızı, roman yazarı Gönül Pultar’ın ise annesidir.
İlköğrenimini Paris ve Berlin’de, orta öğrenimini ise İstanbul’da Dame de Sion Lisesi’nde tamamladı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden ve Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. Aynı bölümdeki görevinden İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız edebiyatı doçentliğine geldi (1944). Daha sonra fakültedeki görevinden ayrıldı. 1958’de Dış İşleri Bakanlığı’nda görev almaya başladı. Cumhuriyet’İn ilk kadın diplomatı olarak tarihe geçti. Cumhurbaşkanlığı kontenjanından senatör oldu ( 1976-1980). Türkiye Kadın Konseyi’ni kurdu ve fahri başkanlığı görevini üstlendi.
Adile Ayla, 1946-1949 yılları arasında sanat eleştiri yazılarını Cumhuriyet gazetesinde, edebi anılarını ise Hisar dergisinde yayımladı. “Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası” adlı yapıtı 1979’da, “Böyle İdiler Yaşarken” kitabı ise 1984 yılında yayımlandı.
Şener Öztop, Adile Ayla hakkında şu değerlendirmeyi yapar: “Türk edebiyatının ünlü romancı, hikâyeci, şair ve oyun yazarlarıyla ‘anıların ışığında’ onları kendi objektinde ve potasında gözlem, etüt ederek akıcı bir üslûpla, bir kadın duyarlılığı inceliği ve zarafetiyle edebiyat dünyasına tanıklık edecek belgesel nitelikte makaleler yazdı. Ona göre, ..kültür denen şey, geçmişin mirası üzerine inşa edilir. Bizi biz yapan eski şiirimiz, eski musikimiz, eski hayat görüşümüzdür. Bunlarla iftihar etmeliyiz. Varsın Batılılar bizi anlamasın ve beğenmesin. Esasen ilerleyemeyişimiz Tanzimat’tan beri Batı’yı taklit etmeye yeltenişimizdendir. ”
ESERLERİ
İNCELEME:
- Yahya Kemal – Kendi Ağzından Fikirleri ve Sanat Görüşleri (1962; Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası adıyla, 1979)
- Etrüskler Türk mü idiler? (1974, yeni bas. 1992)
- Türklerin İlk Ataları (1987)
ANI:
- Böyle İdiler Yaşarken (1984)
- Atsız’dan Adile Ayda’ya Mektuplar (1989),
- Bir Demet Edebiyat (Halil İnalcık’ın önsözüyle, 1998)
BİYOGRAFİ:
- Sadri Maksudi Arsal (1991)
FRANSIZCA YAPITLARI:
- L’Inuence de Victor Hugo sur Mallarme – Dialogues 1953)
- Le Drame Interieur de Mallarme ou l’Origine des Symboles Mallarmeens (1955)
- Un Diplomate Turc Aupres du Roi-Soleil (1956), Moliere et l’Envoye de la Sublime Porte (1956)
- Les Etrusques Etaient-ils des Turcs? (1971)
- Les Etrusques Etaient des Turcs. Preuves (1985)
KAYNAKÇA: TBE Ansiklopedisi (c. 1, 2003), Gönül Pultar / Batı Avrupa Kültürü ile Türk-Tatar Kültürünün Sentezi: Adile Ayda (2005).
