HAYATI
Yazar ve edebiyat tarihçisi. 1 Eylül 1913’te Şanlıurfa’ya bağlı Siverek ilçesinde dünyaya geldi. 28 Temmuz 2000’de İstanbul’da yaşama veda etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. Bazı yapıtlarını Bilge Işıldak imzası ile kaleme aldı. Besime Hanım ile imam, hatip, vaiz Zülfikâr Karahan’ın oğlu, akademisyen Zeynep Karahan Uslu’nun ise babasıdır.
1934’te İzmir Muallim Mektebi’nin orta kısmını bitiren Abdülkadir Karahan, daha sonra bir yıl kadar İzmir’de ilkokul öğretmenliği yaptı. Ardından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde yükseköğrenimini tamamladı. Samsun Lisesi’nde, İzmir İnönü ve Atatürk liselerinde Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalıştı. 1945’te doktora eğitimini tamamlayan Karahan, 1947’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne Türk Edebiyatı ve Metinler Şerhi asistanı olarak girdi. 1952’de Eski Türk Edebiyatı doçenti oldu. 27 Mayıs’taki askeri darbeden sonra üniversitelerden uzaklaştırılan 147’liler arasında onun da adı vardı. “Yedek Subay Marşı”nın güftesi Adbülkadir Karahan’a aittir.
Abdülkadir Karahan yazılarını Türklük, Hamle, Türkiyat Dergisi, Türk Dili ve Edebiyatı ve Türk Yurdu dergileriyle Tasvir, Yeni Sabah, Milliyet, Tercüman, Türkiye, Güneş ve Hürriyet gazetelerinde yayımladı. Çalışmalarıyla divan edebiyatının yeniden ele alınmasında geniş ölçüde etkili oldu. Edebiyat yaşamına şiir ile başlayan Abdülkadir Karahan, sonraki yıllarda bir de şiir kitabı çıkardı. Karahan, eski Türk edebiyatı alanında yapmış olduğu çalışmalarla adından söz ettirdi.
İkbal Akademisi, Joseph von Hammer Cemiyeti, Avrupa Arap ve İslam Tetkikleri Birliği, Dünya Mukayeseli Edebiyat Birliği, Orta ve Batı Asya İncelemeler Derneği, Uluslararası Altay İlimleri Kongresi üyesi, Türkiye-Pakistan Kültür Derneği başkanı olan Abdülkadir Karahan, 1990’da MEB Hizmet Şeref Ödülünün sahibi oldu. Karahan, ayrıca 1993’te Türk Edebiyatı Vakfı Hizmet Şeref Ödülüne layık görüldü.
ESERLERİ
Şiir:
- Güneşin Doğduğu Yurt, İzmir, 1934
Edebiyat Tarihi-Araştırma-İnceleme:
- Hakkı Baha Pars, (V. Baha Pars’la) İzmir: Halkevi, 1943
- Fuzûlî’nin Mektupları, İst.: İÜEF TDE Mezunları Cemiyeti, 1948
- Fuzûlî: Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti, İst.: İÜEF, 1949
- Câmî’nin Erbaîn’i ve Türkçe Tercümeleri, İst., 1952
- Nâbî, İst.: Varlık, 1953 (1967’de genişletilmiş 2. bas.); Nef’î, İst.: Varlık, 1953 (1967’de genişletilmiş 2. bas.)
- İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis, İst.: İÜEF, 1954
- Türk Edebiyatında Arapça’dan Nakledilmiş Kırk Hadis Tercüme ve Şerhleri, İst., 1954
- Fatih Şair Avni, İst., 1954
- Türkiye’de Dr. Muhammed İkbal, İst.: Türkiye-Pakistan Kültür Cemiyeti, 1962
- Tercümânü’l-ümem, İst.: Yüksek İslam Enstitüsü, 1962
- Kanuni Sultan Süleyman Çağı Şairlerinden Figanî ve Divançesi, İst.: İÜEF, 1966
- Nef’î Dîvanı’ndan Seçmeler, İst.: MEB, 1972
- Dr. Muhammed İkbal ve Eserlerinden Seçmeler, İst., 1974
- Ali Cinnah’a Armağan, İst.: Kültür Bakanlığı, 1977
- Eski Türk Edebiyatı İncelemeleri, İst.: İÜEF, 1980
- Şirazlı Hâfız ve Şiirlerinden Seçmeler, Ank., 1988
- Les Poétes Classiques á l’Époque de Soliman le Magnifique, Ank., 1991
Diğer:
- Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki Şehnâme Yazmalarından Seçme Minyatürler, İst.: Türkiye İş Bankası, 1971
- Kırk Hadis, İst.: Kültür Bakanlığı, 1977
- İman, İbadet, Ahlak ve Fazilet Konularında Kırk Armağan, İst., 1981
- Müslümanlığın Temel Bilgileri, İst., 1981
- Hadis-i Şerifler, İst., 1984.
Çeviri:
- Osmanlı Devleti Tarihi (Hammer’den özet)
KAYNAKÇA: BF (31 Ağustos 1999); Nebioğlu, 379; Necatigil, İsimler, 212; İ. Pala, “Karahan, Abdülkadir”, TDEA, V, 170; Özkırımlı, TEA, III, 724; Karaalioğlu, 304