HAYATI
Şair. 16 Temmuz 1917’de İstanbul’da dünyaya geldi. 1 Mart 1985’te İstanbul’da yaşama veda etti. Asıl adı İbrahim Abdülkadir MERİÇBO – YU. Ali Karasu, Abdulkadir İbrahim imzala – rını da kullandı. Bir alay kâtibinin oğluydu. Anne ve babasını küçük yaşta kaybetti.
Ortaöğrenimini 1933’te Eyüp Ortaokulu’nda tamamlayan A. Kadir, 1936’da Kuleli Askeri Lisesi’ni bitirdi. Ankara Kara Harp Okulu son sınıfındayken zararlı yayınlar okuduğu ve Nâzım Hikmet’le tanıştığı gerekçesiyle tutuk – landı ve on ay hapse mahkûm oldu, okuldan çıkarıldı (1938). Ankara Cezaevi’nde aynı davadan birlikte yattığı Nâzım Hikmet’ten büyük ölçüde etkilendi ve toplumcu gerçekçi şiire yöneldi. Hapisten çıkınca er olarak 2,5 yıl askerlik yaptı. 1941’de İÜ Hukuk Fakültesi’ne girdi. 1943’te yayımlanan ilk şiir kitabı Tebliğ sakıncalı görülerek toplatıldı ve sıkıyönetimce sürgüne gönderildi. Muğla, Balıkesir, Konya, Kırşehir ve Adana’da geçirdiği sürgün yılları – nın ardından 1947’de İstanbul’a döndü ve bir bisküvi fabrikasında çalışmaya başladı. Daha sonra geçimini yayınevlerinde düzeltmenlik ve çevirmenlik yaparak sağladı.
Toplumsal sorunları dile getiren şiirleri 1940 – 46 arasında Ses, Yeni Edebiyat, Yürüyüş, Yığın, 1951 -71 arasında Yeryüzü , Yağmur ve Toprak , Yeditepe , Dönem , Gelecek , 1975 -85 arasında Militan , Sanat Emeği , Varlık gibi dergilerde ya – yımlandı. 1955’te Mevlana’nın şiirlerini serbest nazıma dökerek yayımladığı Bugünün Diliyle Mevlânâ, Azra Erhat’la birlikte yayımladıkları İlyada ve sonraki yıllarda yine A. Erhat’la ger – çekleştirdikleri Odysseia çevirileri büyük bir ilgi gördü. On altı yıl aradan sonra yayımladı – ğı ikinci şiir kitabı Hoş Geldin Halil İbrahim dönemin şiir akımlarının etkisine kapılmadan kendi çizgisini koruduğunu, serbest nazım an – layışını sürdürdüğünü gösterdi. Hikmet Altın – kaynak’ın Edebiyatımızda 1940 Kuşağı adlı kitabında yer alan söyleşisinde Doğulu ve Batılı şairlerin yapıtlarını Türkçeleştirirken kendi şii – rinde de yoğunlaşma gereği duyduğunu söyler.
ÖDÜLLERİ
- 1959 Habib Edip Törehan Çeviri Ödülü
- 1961 TDK Çeviri Ödülü; 1980 TYS Hasan Ali Ediz Çeviri Ödülü
- 1983 Yazko Çeviri dergisince verilen Azra Erhat Üstün Hizmet Ödülü.
ESERLERİ
Şiir:
- Tebliğ, İst.: Sebat B., 1943
- Hoş Geldin Halil İbrahim, İst., 1959
- Dört Pencere, İst.: İstanbul Mtb., 1962
- Mutlu Olmak Varken, (ilk üç kitabına 45 şiir eklenerek) İst.: Fono Mtb., 1968
- Mutlu Olmak Varken, (bütün şiirleri) İst.: Can, 1988
Sadeleştirme-Çeviri:
- Bugünün Diliyle Mevlânâ (Abdülbaki Gölpınarlı ile), 1955
- İlyada (Azra Erhat ile), İst.: Türkiye İş Bankası, I-VI, 1958-62
- Asıl Adalet (P. Eluard vb), 2. bas., İst.: Yeni Mtb., 1960
- Seçme Şiirler (P. Eluard; A. Bezirci ile), İst.: İstanbul Mtb., 1961
- Bugünün Diliyle Hayyam, İst.: İstanbul Mtb., 1964
- Eski Çağlar Tarihi (Tevfik Fikret’in Tarih-i Kadim şiiri), 1965
- Bugünün Diliyle Tevfik Fikret, 1967; Odysseia (Azra Erhat ile), İst.: Sander, 1970
- Dünya Halk ve Demokrasi Şiirleri (ortak çalışma, 3 c.), 1973-80
- Halkın Ekmeği (B. Brecht; A. Bezirci ile) İst.: 1972
- Filistin Şiiri (A. Timuçin ile), İst.: Hilal Mtb., 1974
- Makinaların Türküsü (B. Brecht; G. Fındıklı ile), İst.: Sanat Emeği, 1979
- Karanlık Zamanlar (B. Brecht; G. Fındıklı ile), İst.: Sanat Emeği, 1980
- Utanmayın Gözyaşlarından (T. Rozewichz; G. Fındıklı ile), İst.: Yazko, 1981
- Bu Rüzgârı Toplayın (çeviri şiirler), İst.: Örnek, 1983
Diğer:
- 1938 Harb Okulu Olayı ve Nâzım Hikmet, İst.: İstanbul Mtb., 1966
- Sovyet Rusya’da Onbeş Gün, İst.: Hilal Mtb., 1978.
ESER ÖRNEKLERİ
MEKTUP
…
Belki de köyde
Biz emsal erkek
Kalmadı pek
O halde bundan sonra işler kötü gidecek
Darda kalacaksınız
Buna da şükür diyelim
Tek sağlık olsun da,
Elbet başka taraftan gelir rakınız
Zaten dün,
İstidam tabura varmış
Şubeden tahkikat olup bitince
-yazıcının deyişine göre-
Size yardım yapacaklarmış
Bunda umudum çok, doğrusu,
Elimden geldiği kadar da uğraşırım
Sade sizi efkarlanmayın
Başka korkum ne ki?
Tekrar selam ederim
Elbaki.
DAĞ BAŞINDA
…
Benim güzelim,
Benim ceylan bakışlım
Benim kafamın ateşi
Yüreğimdeki
Mümkün mü şu anda rüzgar olmak, kuş olmak…
Şu anda üç dört portakal almak, getirmek sana
Sana tuzlu badem
Kabak çekirdeği
Şu anda hiçbir şey mümkün değil
Şu anda her şeyden ayrı, her şeyden uzağım ben
Şu anda sadece yalnızlık ve kahır
Hayır, güzelim
Hayır, ceylan bakışlım
Hayır, kafamın ateşi, hayır
Hayır yüreğimdeki
Şu anda mümkün ve güzel olan tek bir şey vardır:
Yanarak sevmek seni
KAYNAKÇA: Necatigil, İsimler, 22-23; Kurdakul, Sözlük, 32; Kurdakul, Cumhuriyet, III, 235-236; Memet Fuat, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, s. 29-30; H. Altınkaynak, Edebiyatımızda 1940 Kuşağı, 1977; “Meriçboyu, Abdülkadir”, TDEA, VI, 271; G. Aktaş-A. Timuçin-A. Hatiboğlu-E. Canberk (haz.), A. Kadir, İst., 1989