HAYATI
Estetikçi ve deneme yazarı. 1903’te Urfa’da dünyaya geldi. 18 Nisan 1980’de Ankara’da yaşama veda etti. Bazı yapıtlarını Suut Saffet imzası ile kaleme aldı. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemi milletvekillerinden, şiirleri ve tasavvuf ile ilgili çalışmaları da bulunan Urfalı Şeyh Saffet Kemalettin Yetkin’in oğludur.
Ortaöğrenimini Galatasaray Lisesi’nde tamamlayan Suut Kemal Yetkin, Paris’te beş yıl felsefe öğrenimini gördü. Yurda döndükten sonra çeşitli liselerde öğretmen ve yönetici olarak çalıştı. 1933’te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Estetik ve Sanat Tarihi doçentliğine atandı. Siyasal Bilgiler Okulu’nda Fransızca öğretmenliği, Maarif Vekaleti Güzel Sanatlar Umum Müdürlüğü, Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Estetik ve Sanat Tarihi profesörlüğü yaptı. 1943’te ve 1950’de Urfa’da milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Tekrar üniversiteye dönünce İlahiyat Fakültesi İslam Sanatı profesörlüğü, Ankara Üniversitesi rektörlüğü görevlerinde bulundu. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde Güzel Sanatlar Eğitimi, Hacettepe Üniversitesi Fen ve Sosyal Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nde profesör olarak bulundu. Zaman zaman Columbia ve Sorbonne üniversitelerinde dersler veren Suut Kemal Yetkin, yurt içinde ve dışında pek çok bilimsel kongreye katıldı. Ölümünden sonra Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi’nin üçüncü cildini, Hacettepe Üniversitesi de Suut Kemal’e Armağan kitabını çıkardı.
Yarın ve Servet-i Fünun dergilerinde yayımladığı şiirlerini topladığı “Şir’i Leyal” adlı kitabını 1923’te yayımlayan Suut Kemal Yetkin, daha sonra ‘küçük mensur şiirleri’ ile edebiyat çevrelerinin dikkatini çekti. Sonraki yıllarda deneme türündeki yazıları Görüş, Varlık, İnsan, Kültür Haftası, Kültür Dünyası ve Hisar gibi pek çok dergide yer aldı. Bir süre Ulus’ta yazdı. Ayrıca yurtdışında da akademik dergilerde makaleleri yayımlandı. Bu ürünlerinin dışında Fransızcadan pek çok felsefi ve edebi yapıtı Türk diline kazandırdı. Suut Kemal Yetkin, yeni edebiyatımızın ilk yıllarında toplumsal gerçekçi akımın dışındaki gelişmelerle ilgili eğilimlere yön vermeye çalıştı.
Şiir sevgisini babasından olan Suut Kemal Yetkin’in edebiyat zevkinin gelişmesinde Galatasaray Lisesi’ndeki hocası Ali Ekrem Bolayır’ın büyük rolü vardır. 1921’de Yarın dergisinde yayımlanan ilk şiirinden sonra şiir ve yazılarını Serveti- Fünun’da yayımladı. 1923’te Suut Saffet imzası ile çıkardığı ‘Şir’i Leyal” adlı kitabında yer alan, bütünü aruz vezni ile yazılmış on üç şiir Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati, özellikle Cenap Şahabettin etkisi taşır. Suut Kemal Yetkin’i şiirlerini kaleme alırken kullandığı dil de dönemin sadeleşme akımından uzaktır. Şiir hevesi bu kitaptan sonra bir süre daha devam ettiyse de estetik eğitimi bu hevesini gittikçe geride bıraktı. O tarihten sonra hiçbir şiir yayımlamadı. Önce felsefeyle ilgili ders kitabı niteliğinde kitaplar yazdı. Daha sonra yine felsefe, sanat tarihi, estetik, güzel sanatlar, sanat yapıtlarının yorumu, diğer edebiyat türleri, edebiyatı genel sorunları üzerinde deneme türünde eserler kaleme aldı.
ESERLERİ
ŞİİR:
- Şi’r-i Leyâl (Gecelerin Şiiri, Suud Saet adıyla, 1923)
DENEME:
- Manzara Üzerine Bir Deneme (1942)
- Edebiyatta Millî Benliğe Dönüş (1942)
- Edebiyat Konuşmaları (1944)
- Edebiyat Üzerine (1952)
- Günlerin Götürdüğü (1958)
- Düş’ün Payı (1960)
- Zamanımızda Kitap ve Kütüphaneler (1961)
- Yokuşa Doğru (1963)
- Baudelaire ve Kötülük Çiçekleri (1967)
- Şiir Üzerine Düşünceler (1969)
- Denemeler (1972).
- ARAŞTIRMA-İNCELEME:
- Felsefe ve Estetik (1931)
- Büyük Mustaripler: Schopenhauer Nietzsche Tolstoy (1932, Büyük Tedirginler adıyla, 1976)
- Metazik (1932)
- Sanat Felsefesi (1934)
- Filozof ve Sanat (1935)
- Estetik (1936)
- Ahmet Haşim ve Sembolizm (1938)
- Edebî Meslekler Tarihi (1941, Edebiyatta Akımlar adıyla, 1967)
- Estetik Dersleri (1. cilt: Estetik Tarihi, 1942)
- Sanat Meseleleri (1945)
- Sanat Tarihi (1945)
- Leonardo da Vinci’nin Sanatı (1945)
- İslâm Mimarisi (1954)
- Büyük Ressamlar (1955)
- İslâm Sanatı (1959)
- Beylikler Devri Sanatından Klâsik Türk Sanatına (1960)
- Architecture Turque en Turquie (Paris, 1962)
- Turkish Architecture (1965)
- İslâm Türk Sanatı (1965)
- Baudelaire ve Kötülük Çiçekleri (1967)
- Türk Mimarisi (1970)
- İslâm Sanatı Tarihi (1970)
- L’Ancienne Peinture Turque (Paris, 1970)
- Estetik Doktrinler (1972)
- İslâm Ülkelerinde Sanat (1974)
- Barok Sanat (1976)
- Estetiğin Ana Sorunları (1979)
ÇEVİRİ:
- Etika (Spinoza’dan, 1934)
- Laocoon (Lessing’den, 1935)
- Metafizik Nedir? (Heidegger’den, 1935)
- Monadoloji (Leibniz’den, 1935)
- Estetik (Hegel’den, 1936)
- Marksizm: Tahlil ve Tenkit (A. Deschamps’tan, 1937)
- Felsefe Meselelerinin Bugünkü Durumu (A. Cresson’dan, 1943)
- Phaidon (Eflatun’dan, 1943)
- Dünya Edebiyatının Ölmeyen Üç Tipi: Hamlet Don Kişot Faust (J. Calver’dan, 1945)
- Sevmek Korkusu (Colette’ten, 1945; Avare Kadın adıyla 1992)
- Seçme Yazılar (A. Gide’den, 1948)
- Santiago Şövalyesi (H. de Montherlant’tan, 1950)
- Doğu İslâm Memleketlerinde Minyatür (E. Kühnel’den, 1952)
- İslâm Dünyası Kısa Kronoloji (J. Sauvaget’den, 1951).
KAYNAKÇA: Ö.F. Özçelik / Prof. Suut Kemal Yetkin Diyor ki (Hisar, sayı: 25, 1952), Mehmet Seyda / Edebiyat Dostları (1970), Yurt Ansiklopedisi (c. X, 1984), S. Ahmet Kaya / Urfa Şairleri – Cumhuriyet Dönemi (1998), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın Güleryüzü (2002), TDE Ansiklopedisi (c. VIII), Orhan Okay / Büyük Türk Klâsikleri (c. 14, 2002), Remzi Demir – Doğan Atılgan / Elli Portre (2008), Günsel Renda, “Suut Kemal Yetkin’in Bilimsel Kişiliği”, Suut Kemal Yetkin’e Armağan, Ankara 1984, s. XI-XVII, 1-4; Adnan Turani, “Suut Kemal Yetkin ve Plastik Sanatlar”, a.e., s. 11-15; Hikmet Dizdaroğlu, “Denemeci Suut Kemal Yetkin”, a.e., s. 5-10; a.mlf., “Suut Kemal Yetkin’in Ardından”, AÜ İlâhiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, III, Ankara 1981, s. 13-16; Bedreddin Cömert, “Suut Kemal Yetkin”, Milliyet Sanat Dergisi, sy. 4, İstanbul 1980, s. 22-23; Şinasi Özdenoğlu, “Bir Hümanisti Anarken: Suut Kemal Yetkin”, a.e., sy. 23 (1981), s. 27-28; Neşet Çağatay, “Ord. Prof. Suut Kemal Yetkin (1903-1980)”, AÜ İlâhiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, III (1981), s. 5-7; Sabahattin Teoman, “Büyük Tedirgin; Suut Kemal Yetkin İçin”, a.e., s. 9-12; İbrahim Agâh Çubukçu, “Ord. Prof. Suut Kemal Yetkin’le Bir Söyleşi”, a.e., s. 17-19; Nurcan Yazıcı, “Türkiye’de Sanat Tarihinde İlkler/Öncüler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, VII/14, İstanbul 2009, s. 571-607.
