HAYATI
Divan şairi. Şeyh Rıza Efendi, bazı kaynaklara göre İstanbul, Beşiktaş’ta, hayatı ile ilgili ayrıntılı bilgileri Menkıbetü’l-Evliyâiyye fî Ahvâl-i Rızâiyye adıyla kaleme alan Ömer Nüzhet Efendi ve Muallim Nâcî’göre ise Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde 1679-80’de dünyaya geldi. 1746’da İstanbul’da vefat etti. Tekke Haziresi’nde toprağa verildi. Asıl adı Mustafa’dır. Neccarzade sanı ile tanınır. İyi bir öğrenim görerek yetişti. Bir süre tasavvufla uğraştı. Celveti Tarikatı ileri gelenlerinden Onbaşı Şeyhi diye tanınan Fenayi Mustafa Efendi’den el alarak celvetiye tacı giydi ve Edirne’ye gitti. Orada Nakşibendi şeyhlerinden olan Arabzade Mehmet İlmi Efendi’ye bağlandı. Sonra halifesi oldu.
Şeyh Rıza Efendi, devrinde tanınmış ve güçlü mutasavvıf şairler arasında yer alır. Şiirleri, dini ve tasavvufidir. Deli zengin, anlatımı ise sağlamdır. Divanında yer yer Nabi’yi hatırlatan hikmetli sözler ve bazen de lirik mısralar görülür. Klasik Divan şiirinin mazmunlarını hep tasavvufi aşkla sergiler.
ESERLERİ
- Divan
- Er-Risâle fî Beyâni’l-İ’tikad ve’l-Amel ve’l-Ahlâk
- Terceme-i Muhtasaru’l-Velâyet
- Hilye-i Hâce Bahâeddin Şâh-ı Nakşibend
- Hacnâme
- Risâle-i Tarîkat-ı Nakşibendiyye
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Sirişkim katresin ya Rab dür-i derya-yı irfan et
Ma’arifle bu cismim zerresin hurşid-i Rahşan et
Derunun iktibas-ı nur eder şems-i hakayıkdan
Meh-i maksudu eflak-ı anasır içre taban et
Füruzan eyle kandil-i hayalin fikr-i bikrimden
Visalin nurunu revnak-dih-i şem-i şebistan et
Neva-yı andelib-i gülbün-i tevhid-i zatınla
Riyaz-ı hankah-ı kalbimi reşk-i gülistan et
Garik-i bahr-ı isyanım inayet kıl Hudavenda
Vücudum zevrakın mustagrak-ı umman-ı gufran et
Rıza’yı feyz-i irşadınla irgür cay-ı maksuda
Anı bir pir-i hassın tekye-i hassından mihman et
GAZEL II
Ey nur-ı ziya-bahş-ı sipihr-i ehadiyyet
Zatındır olan maşrık-ı hurşid-i hakikat
Ey hazin-i gencine-i sırrı-ı samediyyen
Vey fatih-i ebvab-ı tılısmat-ı hüviyyet
Sensin o şeh-i illet-i gaiyye-i levlak
Sensin sebeb-i mebde’ vü badi-i nihayet
Mir’at-ı tecelli-i cemal oldu cemalin
Veçhinde nümayan-eser-i pertevt-i vahdet
Eyler beni sermest-i mey-i cam-ı ledunni
Keyfiyyet-i na’tında olan neşve-i halet
Derviş Rıza saye-nişin-i keremindir
Allah içün eyle o muhtaca şefa’at
KAYNAKÇA: Özdemir, Mehmet (1999). Neccârzâde Rızâ Dîvânının Edisyon Kritiği. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniv. 325-326.
