HAYATI
5 Nisan 1898’de Gaziantep’te dünyaya geldi. 30 Ekim 1993 günü Ankara’da hayatını kaybetti. Fatma Hanım ile Abdurrahman Efendi’nin oğludur. İlk ve orta öğrenimini doğduğu şehir olan Gaziantep’te tamamladı. 1916 yılında Gaziantep Ticaret İdadisi’ni bitirdikten sonra Halep ve Gaziantep’te PTT memuru ve bitirdiği lisede vekil öğretmen olarak çalıştı. 1919’da İstanbul’a gitti ve burada Tıp Fakültesi’ne başladı, ancak öğrenimini tamamlamadan Antep’e geri döndü. Gaziantep’te Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı. Halk Mektebi’nde müdürlük görevini üstlendi. Halk Dili gazetesinde başyazarlık yaptı. 1928’de İstanbul’a geri dönerek Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Mezuniyetinden sonra Nizip’te savcılık, Gaziantep’te avukatlık, Gaziantep Lisesi’nde Türkçe öğretmenliği, Gaziantep Halkevi başkanlığı yaptı. 1935-1950 yılları arasında Gaziantep milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bulundu. Türk Dil Kurumu’nda Filoloji Kolu (daha sonra Derleme ve Tarama Kolu) başkanı ve genel yazman olarak görev aldı.
“İki Damla Gözyaşı” Ömer Asım Aksoy’un 1918 yılında arkadaşları Müslim ve Mustafa Akif için kaleme alır. Bu yapıt şairin yayımlanan ilk eseridir. 1933’ten sonra dil ve halkbilim alanındaki yazıları ve özellikle 1950’den sonra Türk Dili dergisinde yayımladığı Türkçenin özleşmesinin savunan makaleleri ile adından söz ettirir. Şiir ve resim alanında da çalışmaları olmuştur. Kültür Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen “Simurg” projesi kapsamındaki bir belgesel ile yaşam öyküsü anlatıldı ve bu belgesel TRT’de yayımlanır.
Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan Ömer Asım Aksoy Armağanı (1978) onu anlatan ve ona adanmış yazılardan meydana gelir.
1991 yılında kendisine Gaziantep Üniversitesi tarafından “fahri doktor” unvanı verilen Ömer Asım Aksoy, 1993 Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü Altın Madalyası, 1993 Kültür Bakanlığı Türk Kültürüne Üstün Hizmet Ödülü’nü almıştır.
ESERLERİ
ARAŞTIRMA-İNCELEME: İmlâmıza, Sarf ve Nahivimize Dair (1925), Gaziantep Dilinin Tetkiki (1933), Hasip Dürrî (1933), Gaziantep’te Eti Eserleri (1934), Öztürkçe Dersleri (1935), Gaziantep Ağzında Sentaks Araştırmaları (1936), Bir Dili Öğrenmek İçin En Lüzumlu Kelimeler (1936), Güneş Dil Teorisi ve III. Türk Dil Kurultayı (1937), Aydî Divanı (Ş. S. Yener – A. N. Ünler ile, 1937), Gaziantep Ağzında Atasözleri (1941), Hasırcıoğlu Hafız Mehmet Ağa (1941), Gaziantep Ağzı (3 cilt, 1945-46), Hasan Ayni ve Nazm-ül-Cevahir (1959), Şeyh Ahmet ve Nazmü’l-Leal (1959), Mütercim Âsım (1962), Dil Devriminin 30 Yılı (ortak kitap, 1962), Atatürk ve Dil Devrimi (1963), Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler (2 cilt, 1969-1971), Dil Yanlışları (1980), Yine Dil Yanlışları (1985).
SÖZLÜK-DERLEME-KILAVUZ: Deyimler / Takım Sözler / Meşhur Sözler (1940), Örneklerle Tarama Sözlüğü (1942, kurulla), Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (4 cilt, D. Dilçin‘le 1943-57), Söz Derleme Dergisi (1952-57, kurulla), Anayasa Sözlüğü (1961), Derleme Sözlüğü (1963-67, kurulla), Tarama Sözlüğü (1963-77, kurulla), Atasözleri ve Deyimler (1963 / kısaltılmış yeni basım Atasözleri ve Deyimler Elkitabı, 1968), Yeni Yazım Kılavuzu (1970 / yeni basım Ana Yazım Kılavuzu, 1987), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I / Atasözleri Sözlüğü (1971), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II / Deyimler Sözlüğü (1976), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü III / Dizin ve Kaynakça (1977).
DENEME: Dil Üzerine Düşünceler Düzeltmeler (1962), Dil Devrimi Üzerine (1967), Gelişen ve Özleşen Dilimiz (1968), Özleştirme Durdurulamaz (1969), Dil Gerçeği (1982). ŞİİR: İki Damla Gözyaşı (1918). Deyim-Takım Söz-Meşhur Söz-Atalarsözü (1940), Dürr-ün-Nizam ve Nazm-ül-Cevahir (1960), Anayasanın Dili (1964).
ANI: Türkçe Bir Hayat (1999, Emin Özdemir’in sunuşuyla).
DİĞER: Usul-i Tahrir ve Edebiyat Dersleri (1924), Gaziantep Halkevi Broşürü (ortak kitap, 1935), Halkevi Konuşmaları (1938).
