HAYATI
XX. Yüzyıl yazarlarından. 11 Kasım 1912 günü Yunanistan, Kayalar’da dünyaya geldi. 30 Eylül 1992’de yaşama veda etti. Balkan Savaşları sebebi ile İstanbul’a göç eden bir aileden gelir. Niyazi Akı, 1924’de Büyükçekmece İlkokulu’nu, 1930’da ise İstanbul Öğretmen Okulu’nu bitirdi. Germencik ilçesine bağlı Çamköyü’nde beş yıl kadar ilkokul öğretmeni olarak çalıştı. Daha sonra başladığı Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden 1940 yılında mezun oldu. Ardından çeşitli liseler ile yüksek okullarda öğretmenlik ve okutmanlık yaptı. 1956’da İstanbul Üniversitesi’nde doktorasını verdi. Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde öğretim görevlisi, doçent ve profesör olarak yeni Türk edebiyatı derslerini okuttu. Bir dönem Cezayir Alger Üniversitesi Edebiyat ve Beşeri İlimler Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak bulundu. Erzurum Atatürk Üniversitesi’ndeki görevinden 1975 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
Niyazi Akı’nın telif, çeviri ve makaleleri, üniversite dergileri dışında, Ülkü, İstanbul, Bilgi, Ölçü, Akis, Yeditepe ve Yeni Edebiyat dergilerinde yayımlandı. Öyküleri ise Yeni İstanbul gazetesi ile İstanbul dergisinde yer aldı. Akı’nın basılan ilk yapıtı “Yakup Kadri Karaosmanoğlu” adlı monografidir. Bu kitabında Akı, romancının yaşamı, çevresi, kişisel özellikleri üzerinde durmuş, yapıtlarını değerlendirirken, esin kaynaklarını da karşılaştırmalı olarak sergilemiştir. Sonraki çalışmalarında ise Niyazi Akı, Türk tiyatrosunun gelişim süreci içinde hareketlerini araştırmaya yönelmiştir. Yazar, adı geçen bu alanda da “XX. Yüzyıl Türk Tiyatrosu Tarihi” (1963) ve “Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış” (1923-1967 yılları arasını kapsayan) iki yapıt vermiştir.
ESERLERİ
ARAŞTIRMA-İNCELEME
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu (monografi, 1960’da)
- On Dokuzuncu Yüzyıl Türk Tiyatrosu Tarihi (1963’de)
- Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış / 1923-1967 (1968’de)
- Hadji Bektache Ou la Creation des Janissaires -Hikâye-i ibda-ı Yeniçeriyan ba Bereket-i Pîri Bektaşiyan Şeyh Hacı Bektaş Velî-i Müslüman (3 perdelik dram, T. Chabert’ten çeviri, 1969’da)
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Tiyatrosu (1983’de)
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Hikâyeleri (1985’de)
- Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi I (1989’da).
KAYNAKÇA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).
