HAYATI
Divan şairi. Kerkük’te dünyaya geldiği bilinen şairin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1762’de Bursa’da vefat etmiş ve burada gömülmüştür. Asıl adı Abdürrezzak olan Nevres’i Osman Nevres’ten ayırt etmek için Nevres-i Kadim adı ile anılmıştır. Hekimoğlu Ali Paşa’ya bağlanarak divan katipliği yaptı. Paşayla birlikte Tebriz seferine katıldı. Döndükten sonra müderrislik mesleğini seçti. Sonraki yıllarda kadılık yapmaya başlayan Nevres-i Kadim Bosna, Tokat ve Filibe kadılıkları görevlerinde bulundu. Devlet büyükleri hicvettiği için sık sık azledildi. Resmo ve Bursa’da sürgün olarak yaşadı. 1758’de Kütahya kadılığı görevine getirilmiş, yine azledilmiş, ikinci kez Bursa’ya sürülmüş ve Bursa’ya varışından birkaç gün sonra hayatını kaybetmiştir.
Divan edebiyatının ustalarından sayılan Nevres-i Kadim, özellikle sürgünde geçen yılların acılarını yansıttığı şiirleri ile kendine özgü bir söyleyişin sahibidir. Edebiyat, tasavvuf ve tarih alanlarında ürün vermiş, bir düzyazı ustası olarak da tanınmıştır. İki beyit:
Küseyiş-i gül-i maksudu görmedik hergiz
Bize bu gülşen-i dehrin hezarı kalmıştır
*
Yerdim öz ihtiyarım ile her civane dil
Yok kimsenin günahı bana hep ben eyledim
ESERLERİ
- Divan
- Farsça Dîvân
- Gazve-i Bedr
- Târîhçe-i Nevres
- Münşe’ât
- Mebâligu’l-Hikem
- Tercüme-i Târîh-i Cihângîr Şâh
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Ne safveti ne neşati ne karı kalmıştır
Mey-i muhabbetin ancak humarı kalmıştır
Küşayiş-i gül-i maksudu görmedik hergiz
Bize bu gülşen-i dehrin hezarı kalmıştır
Feda-yı gayret-i pervaneyim ki alemde
Ne bir alameti var ne mezarı kalmıştır
Şikest-i şişeye ey muhtasib haris olma
Cemin bu bezmde bir yadigarı kalmıştır
Yolunda bezl edecek Nevresin fakat şimdi
Bir ekşi bir de ten-i dağdarı kalmıştır
GAZEL II
Dil feyz-mend-i lutf-ı kibar olmak istiyor
Pay-ı ümid-i ab ile dar olmak istiyor
Şebneb gülün kulağına bilmem ne söyledi
Dağ-ı derun-ı bülbül-i zar olmak istiyor
Fikr-i lebinde derd-i serim olmada füzun
Mey maye-i huruş-ı humar olmak istiyor
Gavga-yı andelib tahammül-güdaz iken
Şebnem de duş-ı goncaya bar olmak istiyor
Çeşmin kemend-i nazre-i ile tuttu gamzeni
Ahuyu gör ki şir-şikar olmak istiyor
Ferzane depren ey felek pa-piyadesin
Ol şehlevend naz-süvar olmak istiyor
KAYNAKÇA: Akkaya, Hüseyin (1996). Nevres-i Kadîm and his Turkish Dîvân (Nevres-i Kadîm ve Türkçe Dîvânı). Part 1: Textual Analysis. Harvard. Part 2: Critical Edition and Index. Harvard.
