HAYATI
Şair ve yazar. Tam adı Mehmet Raşit Efendi. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Mehmet Raşit Efendi’nin doğduğu tarih hakkında kesin bir bilgi yoktur. 1735’te İstanbul’da yaşama veda etmiş ve burada toprağa verilmiştir. Babası kadılık görevinde bulunan Malatyalı Mustafa Efendi’dir.
1692’de medrese eğitimini tamamlayan Mehmet Raşit Efendi, 1704’te Hacı İlyas Medresesi’nde müderris oldu. 1714’te vakanüvislik görevine getirildi. 1715’te Mora seferine katıldı, dönüşte Sahn-ı Seman’a atandı. Müderrislikte yükselmesinin yanı sıra 1718’de Naima’nın katıldığı yerden olayları yazmakla görevlendirildi. Daha sonra Halep kadılığı görevinde bulundu. 1728’de büyükelçi olarak İran’a gönderildi. 1729’da İstanbul kadılığına atandı. 1730’da Kabakçı ayaklanmasının ardından, devrilen iktidara yakınlığı nedeni ile önce İstanköy adasına, sonra Bursa ve Limni’ye sürüldü. Üç yıl sonra bağışlandı. Hekimoğlu Ali Paşa’nın sadrazamlık görevi sırasında yeniden göze girdi ve 1734’te Anadolu kazaskerliği görevine getirildi.
“Vak’anüvislik vazifesinde bulunduğu cihetle yazdığı Tarih, şiirlerinden daha meşhur olan Raşid (Köprülü), Nabi’nin izleyicilerindendir. Çağının önemli şairlerinden biri olarak değerlendirilmişse de, günümüze Tarih’i ile kalmıştır. Beş cilt olarak basılan Raşit Tarih’i, özellikle III. Ahmet dönemi olaylarının kaydı bakımından oldukça zengin bir yapıttır. Fakat olayları tahlil ve tenkit bakımından derin olmadığı gibi, III. Ahmet ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ya ait olan ifadeleri, övgü mahiyetinde olup tarafların lehinedir. Eserde, umumiyetle ağır ve sanatkarane bir dil hakimdir.
ESERLERİ
- Târîh-i Râşid (Raşit Tarihi)
- Dîvân: Râşid Dîvânı
- Sıhhat-âbâd
- Münşe’ât
- Fetih-nâmeler ve Vakfiyeler
ESER ÖRNEKLERİ
Taş ile camın yakınlaşması zararlı olduğu açık iken, cinsine uymayanlarla dostluk bela değil de nedir?
*
Hüner sahibinin toz toprak içinde bulunuşunu zillet sanma. Gün ışığı yere düşse de ayaklar altında kalmaz.
*
Şikayetten maksat ancak sinenin ateşini teskindir. Yoksa, gönlün halinden sevgili haberdar olsun istemem.
*
İstimdat meydanında himmet sahipleri kalmamıştır. İnsan, dünyada şimdi kimden yardım umsun.
KAYNAKÇA: Bursalı Mehmet Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, ünay, Fatih (2001). Raşid (vakanüvis), Hayatı, Edebi Kişiliği, Divanının Tenkitli Metni ve İncelemesi. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi, Râşid Mehmed Efendi (1282). Târîh-i Râşid. 5 C. İstanbul, Ziya Paşa (1291). Harâbât. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
