HAYATI
Şair ve yazar. 1925’te Konya’ya bağlı Ermenek ilçesinde dünyaya geldi. 19 Ağustos 1999’da beyninde oluşan bir rahatsızlık sonucu Ankara’da yaşama veda etti; Karşıyaka Mezarlığı’nda toprağa verildi. Tam adı Mehmet Nuri Çınarlı. Emine Hanım ile sağlık memuru Osman Çınarlı’nın oğludur.
İlkokulu Ermenek Merkez İlkokulu’nda, ortaokulu Konya Lisesi’nin orta kısmında, liseyi de Antalya Lisesi’nde okuyan Mehmet Çınarlı, 1948’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Daha sonra Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü I. mümeyyizliği, kontrolürlüğü, şube müdürlüğü, genel müdür muavinliği, müşavirliği, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu üyeliği ve son olarak Sayıştay üyeliği görevlerinde bulundu. 1990’da kendi isteği ile emekliye ayrıldı. M. F. Ozansoy, İ. Geçer ve başka bir grup şair ve yazarla birlikte Hisar dergisini kurdu (277 sayı, 1950-57 ve 1964-80); bir süre imtiyaz sahipliği yaptı, yazı kurulu üyeliğinde bulundu. 1959’da Türk Ocağı Sanat Kolu başkanlığını yürüttü ve arkadaşlarıyla birlikte Türk Yurdu dergisinin sanat ve edebiyat sayfalarını yönetti.
Mehmet Çınarlı’nın ilk şiiri “Antalya’da Kış” 1937’de Antalya Gazetesi’nde yayımlandı. Sonraki yıllarda yazı ve şiirleri Yedigün, Yarımay, Çınaraltı, Doğu (Zonguldak), Hisar, Türk Yurdu, Çağrı, Ilgaz ve Türk Dili dergilerinde yer aldı. Mehmet Çınarlı, Mehmet Kaplan’ın deyimi ile “bugünkü şairler arasında, aruzu, taklide düşmeden başarı ile kullanan biri” olarak kabul edildi. Milli kültüre dayalı bir edebiyat anlayışı geliştirmeyi amaçlayan, sanatın propaganda aracı yapılmasını ve öz Türkçeciliği eleştiren yazılarıyla “Hisar çevresi” denilen ekolün oluşmasına katkıda bulundu. Bu yazılarını Halkımız ve Sanatımız adlı kitabında topladı.
Mehmet Çınarlı’nın bazı şiirleriT. S. Halman ve Y. Mardin tarafından İngilizce, Prof. A. Schimmel Almanca, M. Y. Tümbaş Fransızca dillerine çevrildi. Şiirlerinden bazıları R. Şardağ, B. S. Sezgin, C. Tanrıkorur ve B. Özgen’in tarafından bestelendi. 1990’da Mısralarda Gezinti adlı yapıtı TRT Ankara Radyosu’nda kendi sesinden on sekiz bölüm halinde yayımlandı. Yaşamı, yapıtları ve sanatı üzerine 19 Mayıs Üni. Sosyal Bilimler Ens. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden Ali Bulut doktora tezi hazırladı.
İLESAM üyesi olan Mehmet Çınarlı, Sonbahar Duyguları” şiiriyle 1948’de Üniversiteliler Arası Şiir Yarışması (birincilik); Bir Yeni Dünya Kurmuşum ile 1974’te Türkiye Milli Kültür Vakfı Edebiyat Armağanının sahibi oldu. Çınarlı, ayrıca Sanatçı Dostlarım ile 1979’da Türkiye Milli Kültür Vakfı Jüri Özel Armağanına; 1982’de Kayseri Sanatçılar Derneği “Aruzu En İyi Kullanan Şair” Ödülüne; Zaman Perdesi ile 1984’te TYB Şiir Ödülüne; 1992’de İLESAM Üstün Hizmet Ödülüne layık görüldü.
ESERLERİ
Şiir:
- Güneş Rengi Kadehlerle, Ank.: Mars Mtb., 1958
- Gerçek Hayali Aştı, Ank.: Hisar, 1969
- Bir Yeni Dünya Kurmuşum, İst.: Hisar, 1974
- Zaman Perdesi, İst.: Dergâh, 1983
- Güzelliklere Doymam, Ank.: Ecdâd, 1995
Deneme:
- Halkımız ve Sanatımız, Ank.: Hisar, 1970
- Söylemek Yaraşır, İst.: Ötüken, 1978
- Aynı Yolda, Ank.: Kültür Bakanlığı, 1986
- Mısralarda Gezinti, Ank.: Kültür Bakanlığı, 1990
Anılar-Portreler:
- Sanatçı Dostlarım, İst.: Ötüken, 1979
- Hatıraların Işığında, Ank.: Cönk, 1984
- Altmış Yılın Hikâyesi, İst.: Kitabevi, 1999
Diğer:
- Personel Kanunu’nun Mali Hükümleri, Ank.: Başnur Mtb., 1966.
KAYNAKÇA: BF (17 Eylül 1999, eşi Gönül Çınarlı tarafından); G. Sâmanoğlu, “Hisar’dan Portreler: Mehmet Çınarlı”, Hisar, S. 20 (Aralık 1951); “Hisar’dan Biyografiler”, Hisar, S. 27 (Mart 1966); M. İzmirli, “Bir Konuşma: Mehmet Çınarlı ile”, Hisar, S. 72 (Aralık 1969); Çankaya, V, 3070-3076; Kaplan, Cumhuriyet, 478; Necatigil, İsimler, 115-116; “Çınarlı, Mehmet”, TDEA, II, 143-144; Özkırımlı, TEA, II, 326; Kurdakul, Sözlük, 199; Karaalioğlu, 152.
