HAYATI
Yazar ve ressam. 5 Şubat 1921’de Bursa’ya bağlı Seçköy’de dünyaya geldi. 9 Haziran 2019’da doksan sekiz yaşında iken İstanbul Özel Güngören Hastanesinde yaşama veda etti. Nakışçı Ayşe Hanım ile çiftçi Balaban’ın oğludur.
İlkokulu üç sınıflı köy ilkokulunda bitiren İbrahim Balaban, 1937’de önce kaçakçılıktan, sonra da (1942’de) adam öldürme suçu nedeni ile hapis yattığı Bursa Cezaevi’nde iki buçuk beraber olduğu Nazım Hikmet’in yönlendirmesiyle resme başladı. 1950’de afla çıkan Balaban, 1953’ten itibaren resim sergileri açtı.
1961’de Yeni Dal İstanbul’da grubuna katılan İbrahim Balaban, üçüncü ve dördüncü dönem sergilerini, büyük iller dışında Bursa, Denizli, Aydın, Konya, Burdur ve Antalya’da açtı. Bu dönem eserlerini “Dağınık”, “Nakışsı”, “Ağıraksak” adları altında bir araya getirdi. 1979-1980 yıllarında Almanya ve Hollanda’da kişisel sergiler açtı. Resimlerinde Anadolu köylüsünün yaşam ve uğraş biçimlerini, naif bir yaklaşımla ve düşsel bir boyut içinde işleyen Balaban resim eleştirmenleri tarafından “Anadolu insanının yaşamından ve halk efsanelerinden yola çıkarak toplumsal gerçekçi yapıtlar üreten ressam” olarak tanımlandı.
İbrahim Balaban, ilk yazılarını Forum ve İmece dergilerinde yayımladı. Sanata ve toplumsallığa ilişkin görüşlerini, düşüncelerini Balaban (1962), İz (1965), Şair Baba ve Damdakiler (1968), İzdüşümü (1969) adlı kitaplarında kendine özgü bir anlatımla dile getirdi. Balaban, 1990’da İnsan Hakları Onur Ödülünün, 1998’de Truva Sanat Ödülünün ve 1999’da GESAM Ödülünün sahibi oldu.
Turgay Keser, İbrahim Balaban hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: “Adanmış bir yaşamın belgesi gibi duran Balaban’ın desenleri pek çoğu tuval resmi zenginliğinde. 50’lilerden 2000’e doğru köy yaşamının dramını, yoksulluğunu ve köylünün üretim araçlarının yanı sıra baharı, çiçekleri ve özellikle çocukları resimleyen sanatçı, daha küçükken birtakım çizgiler karaladığını, ama aklı kestikten sonra nedense hep öküz resmi yaptığını söylüyor.”
ESERLERİ
- Balaban (1962)
- İz (1965)
- Şair Baba ve Damdakiler (Bursa Cezaevi anıları, 1968)
- İzdüşümü (1969)
- Dağda Duruşma (Gezi Notları, 1990)
- Kalıba Sığmayanlar (roman, 1994)
- Nâzım Hikmet ve Biz (1998)
- Avrupa’da Dolaşanlar (1999)
- Tahliyeci Yusuf (Hikâye, 2000)
- Tek Bıyık (Hikâye, 2002)
- Nazım Hikmet’le Yedi Yıl (2003)
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) – Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) – Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009) – Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) – Encyclopedia of Turkey’s Fomous People (2013), Hüseyin Gezer – Nurullah Berk / Elli Yılın Türk Resim ve Heykeli (1973), Yurt Ansiklopedisi I (1982), Türkiye Ansiklopedisi (c. 4, s. 1382, 1974), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (c. 1, s. 185, 1982), Adnan Turanî / Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı (1984), Büyük Larousse (c.2, s. 1241, 1986), Ana Britannica (c. 3, s. 222-223, 1987), Vitrindekiler / Nâzım Hikmet ve Biz (Cumhuriyet Kitap, 10 Eylül 1998), Virgül (Ekim 1998), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Sezer Tansuğ / Resim Sanatının Tarihi (1999), TBE Ansiklopedisi (2001),
