HAYATI
Divan şairi. İstanbul’da dünyaya geldiği bilinen Haşmet’in doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yok. 1768’de Rodos’ta vefat etmiş ve burada toprağa verilmiştir. Asıl adı Mehmet. Kazasker Abbas Efendi’nin oğludur. Medrese öğrenimi gördü ve müderrislikte Sahn-ı seman’a kadar yükseldi. Dönemin ünlü şairlerinden Koca Ragıp Paşa’ya yakın olduğu bilinen Haşmet, 1761’de hicivleri yüzünden Bursa’ya sürüldü, oradan da Rodos’a gönderildi.
Adı Ragıp Paşa ve Fıtnat Hanım ile edebiyat tarihine geçen Haşmet’in derbeder yaradılışta olduğu, gerek ondan söz eden tezkirecilerin sözlerinden gerekse şiirlerinden anlaşılmaktadır. Kasidelerinin ve gazellerinin pek çoğu dönemin tanınmış şairlerine naziredir. Çoğu kez açık saçıklığa varan hicivleriyle ün yaptı. Bir gazelindeki şu masumca beyit bile bu tür şiirlerin nelere varabileceğini gösterir:
Devşür Boğaziçinde o şuhun yakasını
Mey nuş olunca gerdenin sür sefasını
Bir hicviyesinden:
Arif çekmez tavrını nevreste kibarın
İlla ki sadrına geçmiş çuhadarın
ESERLERİ
- Divan
- İntisabü’l-Mülük
- Surname
- Viladetname
- Şahadetname
ESER ÖRNEKLERİ
DİVAN’DAN
GAZELLER
GAZEL I
Ne dem tirin eşi’a halesin zih-gir eder mehtab
Sevad-ı şamı hep der-kabza-i teshir eder mehtab
Mey-aşamane cam-ı işreti göstermeye şebde
Felekde sai’d sim-i ferin teşmir eder mehtab
Miyan-ı çarha hurşidi edince paleheng-asa
Semada Mevlevi devranını tanzir eder mehtab
Çeker ayat-ı envarı beyaza levh-i nilide
Şu’a’nın hame-i zerrin edip tahrir eder mehtab
Safa-yı bezm-i leyli gösterip erbab-ı sevdaya
Gece Mecnun gibi uşşakı sahra-gir eder mehtab
Izar-ı nev-tıraş eyler dili sevda-yı hatdan dur
Siyeh-kari-i düzd-i şeb-revi teşhir eder mehtab
Yed-i beyza-yı şöhretdir felekde Haşmeta çarha
Ne dem ser-pençe-i envarını tenvir eder mehtab
GAZEL II
Verince la’l-ı leb-i yâre ab u tab şarab
Bu hanuman-ı dili eyledi harab şarab
Çerağ-ı aha ne hacet göründü subh-ı visal
Edince ruhları hem-reng-i afitab şarab
Suda’-ı renc-i humar-ı firakı def’ etdim
Öpünce la’lini dedim zihi şarab şarab
Fürug-ı ateş-i terdür zemin-i alem-i ab
Bu ab u tabı anunçun bulur kebab şarab
Nümayişinde tefavüt zuhür eder Haşmet
Ne vech perde-i rengin eder nikab şarab
KAYNAKÇA: Arslan, Mehmet ve İ. Hakkı Aksoyak (hzl.) (1994). Haşmet Külliyatı. Sivas. 219
