HAYATI
Folklor araştırmacısı, şair. 4 Şubat 1885’te Trabzon’da dünyaya geldi. 11 Mayıs 1948’de İstanbul’da yaşama veda etti. Edirnekapı Mezarlığı’nda toprağa verildi. Tam adı Mehmet İhsan HAMAMİOĞLU olan Hamamizade İhsan, bazı yapıtlarını M. İ., M. İhsan, Şimşek, Serçe, Çekiç, Sünuhi imzaları ile kaleme aldı. Trabzon eşrafından Hamamizade Hafız Ahmet Efendi ile Rizeli Çelebizadelerden Nafia Hanım’ın oğludur.
Babasını çok erken bir yaşta kaybeden Hamamizade İhsan, ilk ve orta öğrenimini Trabzon’da tamamladı. 1905’te Trabzon Lisesi’nde edebiyat öğretmeni olarak çalışmaya başladı. 1911’de İstanbul’a geldi. I. Dünya Savaşı’nın patlaması üzerine memleketine dönemedi. İstanbul’da Yüksek Ticaret Mektebi’nde öğretmenlik yaptı. 1921’de Trabzon Ticaret Mektebi’nin açılmasını maddi yardımlarda bulunarak sağlayan Hamamizade İhsan, aynı okulun müdürü ve kurucusu olarak 1928’e kadar Trabzon’da bulunduktan sonra yeniden İstanbul’a geldi. Burada Galatasaray Lisesi Türkçe öğretmenliği de olmak üzere ölümüne kadar eğitim görevlerinde bulundu.
Hamamizade İhsan, babasından kalan emlaklardan sağladığı gelirle oldukça rahat bir yaşam sürdü. Bu sebeple tüm zamanını yazın çalışmalarına vererek şiir ve edebiyat alanında kendi kendini geliştirdi. Klasik şiirin öncülerine bağlı kalarak kaleme aldığı mizahi şiirlerinde yergiden çok alaya yöneldiği görüldü. Eski harflerle basılmış son mürettep divan olan Divan-ı İhsan’daki şiirleri çok defa Nedim tarzında dünya zevklerine bağlı bir hayat görüşünü yansıtır. Aynı felsefeye bağlı olarak Ömer Hayyam’ın 366 rubaisini de yine rubai biçiminde Türkçeye çevirmiştir. Divanında bulunan bazı mizahi manzumelerinin dışında nazım-nesir karışığı Hamsiname ve fıkralarının toplandığı Laf Olsun Diye adlı kitapları da vardır. Çoğu Trabzon yöresinden derlenmiş 772 bilmeceyi kapsayan Bilmeceler adlı bir çalışması daha vardır. Hamamizade İhsan’ın tarih, edebiyat, dil ve folklor konularında elliye yakın eseri bulunmaktadır.
Şiirlerini ve mizahi yazılarını 1928’de Divan’ı İhsan’da, yine aynı yıl hamsi balığı ile Trabzon kültürü ve folkloru değerleri üzerine ciddi-mizahi bir monografi olan Hamsiname adlı kitaplarında bir araya getirdi. Türk Edebiyatı Numuneleri (Hıfzı Tevfik Gönensay ve Hasan Ali Yücel ile), Katip, Yolculukta, Bilmeceler, Baba Selim ve Trabzon folkloru ile kaleme aldığı bazı yapıtları basılmadı.
ESERLERİ
- Yolculukta, Trabzon: İkbal Mtb., 1915
- Hamsiname, İst.: Sebat Mtb., 1928
- Divan-ı İhsan İst.: Ahmet İhsan Mtb., 1928
- Bilmeceler, İst.: Türk Halk Bilgisi Derneği, 1930
- Baba Salim. İst.: Türk Halk Bilgisi Derneği, 1930
- Trabzon’da İlk Kitapçı Kitabî Hamdi Efendi ve Yayınları, İst.: Kemal B., 1947
- Laf Olsun Diye, İst.: İnkılâp Kitabevi, 1949
- Ömer Hayyam Rubaileri, İst.: Nurgök Mtb., 1966
KAYNAKÇA: Aylık Ansiklopedi, c. V. s: 1471, 1948, İbnülemin, Şairler, II, 691-693; Cemaleddin Server, “Hammamizade, İhsan”, AA, V, 1470-1471; M. İsen-R. Canım, Hamamizade İhsan: Hayatı, Eserleri ve Divanı, Ank., 1989; M. Duman, “Trabzon Manileri”, Trabzon Kültür Sanat Yıllığı 88-89, İst., 1989; İ. G. Kayaoğlu, “Hamamizade İhsan ve Hayatı, Eserleri”, Müteferrika, S. 7 (Güz 1995), s. 97-105; M. Uzun (Baboğlu), “Hamamizade İhsan”, Müteferrika, S. 18 (Kış 2000), s. 215-233; M. Uzun, “Hamami, Mehmed İhsan”, TDEA, IV, 79-80; ay, “Hamamizade Mehmed İhsan”, DİA, XV, 435-436; Gönç, III, 84; Gönç, III, 84
