HAYATI
Hiciv şairi. 1882’de Trabzon’da dünyaya geldi. 17 Şubat 1949’da azla miktarda aldığı uyku ilacı sebebiyle öldü. Cebeci Mezarlığı’nda toprağa verildi. Bazı yapıtlarını Maytap imzası ile kaleme aldı. Babası Hasan Efendi, annesi Mürüvvet Hanım’dır.
İlköğrenimini Trabzon’da sıbyan ve ıslahhane mekteplerinde tamamlayan Halil Nihat Boztepe, daha sonra rüştiyeyi bitirdi. İki yıl mülki idadide okudu. Trabzon’daki Frerler mektebinde Türkçe öğretmenliği yaparken Fransızca, ayrıca özel olarak da Farsça öğrendi. Trabzon’da Düyun-ı Umumiye’de başladığı memurluk hayatını 1903’te gittiği İstanbul’da aynı kurumda sürdürdü. 1925’te lağvedilen bu kurumun borçlarını tasfiye heyetiyle Paris’e gitti. 1927- ve 1946’da iki dönem Trabzon ve Gümüşhane vekili olarak TBMM’de bulundu.
Halil Nihat Boztepe, ilk hiciv şiirlerini II. Meşrutiyet sonrasının getirdiği serbest ortamdan faydalanarak dönemin dergi ve gazetelerinde yayımladı, bunları daha sonra Siham-ı İlham adı altında topladı. Bu yapıtında Meşrutiyet öncesi ve sonrası hükümet ve saray erkânından başlayarak İttihatçılar’ın ve İtilafçılar’ın çoğunu hicvetti. Bunları Mehtap ve Âyine-i Devran adlı diğer hiciv kitapları izledi. Halil Nihat’ın yazı hayatı İstanbul gazetelerinde yayımladığı Fransızcadan çeviri bazı yazılar, A. Daudet’den çevirdiği üç roman ve ilk ciddi eleştirel basımlardan olan Nedim Divanı yayımı dışında hemen hemen hiciv şiirleriyle sınırlı kalmıştır.
Halil Nihat’ın hicvi, kendinden öncekilerin çoğu gibi müstehcen ve galiz bir karakterde değil, zarif bir üslupla kaleme alınmıştır. Klasik bir düzenlemeyle münacat ve naatla başlayan Âyine-i Devran’daki hicivlerde, Ankara’da kurulan yeni hükümetin etrafında toplanmış dalkavuklar o dönem için oldukça cüretli bir dille sergilenmiştir. Dil devriminin aşırılıkları hakkında da uzun bir manzume olan Ağaç Kasidesi’ni yayımlamıştır.
ESERLERİ
Şiir:
- Siham-ı İlham, İst.: Mahmut Bey Mtb., 1921
- Âyine-i Devran, İst.: Orhaniye Mtb., 1342/1924
- Mehtap, İst., Yeni Mtb., 1341/1925
- Ağaç Kasidesi, İst.: Cumhuriyet Mtb., 1931 (genişletilmiş yb İst., 1947)
Eleştirel Yayım:
- Nedim Divanı, İst.: İkdam Mtb., 1340/1922.
Çeviri:
- Taraskonlu Tartaren (A. Daudet), 1336/1920.
Aynı yazardan “Değirmenimden Mektuplar” ve “Küçük Efendi” adlı çevirileri Vakit gazetesinde tefrika edilmiştir.
KAYNAKÇA: : İbnülemin, Şairler, 1217-1222; Gövsa, 74; İ. A. Gövsa, “Boztepe, Halil Nihad”, AA, V, 1686-1687; O. Okay, “Halil Nihad Boztepe”, Büyük Türk Klasikleri, c. IX, s. 49-50; M. Uzun, “Boztepe, Halil Nihad”, DİA, VI, 222-223; K. Şenocak, Yanardağ Şairimiz Halil Nihad Boztepe, İst., 1989.
