HAYATI
26 Mart 1935’te Yıldızeli, Sivas’ta dünyaya geldi. 6 Mayıs 2006’da İstanbul’da hayatını kaybetti. Mehcure Hanım ile yargıç Şefik Öz’ün oğludur. Babasının görevi sebebi ile ilkokulu Uzunköprü ve Muğla’da, liseyi 1953 yılında Tokat Gaziosmanpaşa Lisesi’nde bitirdi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde başladığı hukuk öğrenimini 1969’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı. A. Özyalçıner, K. Özer ve E. Özyörük ile birlikte a dergisinin kurucuları arasında yer aldı. Ümid Sarıoğlu’nun sahibi olduğu Değişim dergisinin ilk yedi sayısında sorumlu yönetmenlik yaptı. Amerikan Haberler Merkezi’nde, Türk Dil Kurumu Yayın Kolu’nda ve Sinematek Derneği Ankara Şubesi’nde çalıştı. Ankara’da işletmekte olduğu Sergi Kitabevi 12 Mart 1971’deki askeri darbeden sonra kapatıldı; siyasal görüşleri sebebi ile üç kez tutuklanarak sıkıyönetimce yargılandı ve aklandı. İstanbul’a giderek Cem Yayınları’nda “Arkadaş Kitaplar” adlı çocuk edebiyatı dizini yönetti. 1981’de vefatına kadar kendisi tarafından kurulan Can Yayınevi’ni yönetti.
Erdal Öz’ün ilk şiiri Rasgele 1952 yılında Kaynak’ta, ilk öyküsü Yağmurlu Hikaye 1954’te Seçilmiş Hikayeler’de çıktı. 1955’te şiiri bırakarak öykü ve eleştiri yazılarına yöneldi. Bu dönemde eserlerini Varlık, Pazar Postası, Yenilik, Yeditepe, a, Değişim ve Yeni a dergilerinde yayımladı. Dille anlatım tekniğini bağdaştırma becerisi ile öykülerine çekicilik kazandırdı. Etkin anlatımı ve canlı çizimleri ile 1950 kuşağının önde gelen öykücüleri arasında yer aldı.
Erdal Öz, 1970 yılından sonra öykü ve romanlarında toplumsal gerçekçi bir çizgiye yöneldi. Bireyin baskı, korku ve acı karşısındaki yalnızlığını, ezikliğini, direncini, umudunun bilinçli ve etkili bir duyarlılıkla, yalın bir dille yansıttı. Bu eserleri arasında 12 Mart 1971’deki askeri müdahale sonrası dönemde hukuk dışı baskılara uğrayan siyasal tutukluların yaşamlarından kesitler sunduğu ve 1973 yılında Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilen Yaralısın romanı ile üne kavuştu. Roman boyunca “sen” zamirinin kullanılmasına dayanılarak biçimsel bakımdan “Yeni Roman” akımının öncü yazarlarından Michel Butor’un etkilerini taşıdığı belirtildi. Yaralısın romanı Macaristan, Almanya, Hollanda, Suriye ve Makedonya’da yayımlandı. Erdal Öz, Gülünün Solduğu Akşam adlı romanında ise Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam kararları öncesi ve sonrasındaki yaşamlarını yansıtan yarı belgesel anı kitabı olarak yayımladı.
Erdal Öz, Yaralısın ile 1975 Orhan Kemal Roman Armağanı; Sular Ne Güzelse ile 1998 Sait Faik Hikaye Armağanı’na layık görüldü.
Adnan Binyazar, Erdal Öz hakkında şu değerlendirmeyi yapar: “Yazdıklarının sanatsal boyutu, biçemindeki yaratıcılık göz önünde bulundurularak, Erdal Öz de Çehov, Sait Faik, Orhan Kemal gibi, öyküsünü yaşamıyla besleyen yazarlar arasında anılmalıdır. Özellikle son yıllarda yazdıklarında, en çok da Çehov’da belirginlik kazanmış olan yalınlık ve anlatımsal dinginlik onda da var”.
ESERLERİ
ÖYKÜ: Yorgunlar (1960), Kanayan (1973), Havada Kar Sesi Var (ilk kitabı Yorgunlar’daki dört hikâyesiyle birlikte, 1987), Sular Ne Güzelse (1997), Cam Kırıkları (2001).
ROMAN: Odalarda (1960), Yaralısın (1974).
ANI-GEZİ: Deniz Gezmiş Anlatıyor (1976, yeni eklerle geliştirilmiş biçimi Gülünün Solduğu Akşam adıyla, 1986), Allı Turnam (Sovyetler Birliği gezisi izlenimleri, 1977; Bir Gün Yine Allı Turnam adıyla, 1998), Defterimde Kuş Sesleri (2003).
ÇOCUK KİTABI: Dedem Korkud Öyküleri (1979), Beyaz Yele (1981), Alçacıktan Kar Yağar (1981), Kırmızı Balon (1990), Babam Resim Yaptı (2001).
