HAYATI
XV. yüzyıl mutasavvıflarından. Asıl adı Şeyh Şemseddin Muhammed b. Ali Hüseyni-i Buhari’dir. 1368’de Buhara’da dünyaya geldi. 1429’da Bursa’da yaşama veda etti. Bir Türk velisi olarak kabul edilir. Buharalı mutasavvıflarından Seyyid Ali Efendi’nin oğludur. Buhara’da yetişen Emir Sultan, hacca gittikten bir süre Medine’de kaldıktan sonra Irak üzerinden Bursa’ya geldi ve buraya yerleşti. Dönemin padişahı olan I. Beyazıt’ın kızı Hundi Hatun ile evlendi. Ankara Savaşı’ndan sonra Bursa’ya yürüyen Timur kuvvetlerine tutsak düştü ise de Timur tarafından serbest bırakıldı. Düzmece Mustafa olayında II. Murat’ı tuttuğu ve 1422’deki İstanbul kuşatmasına dervişleri ile birlikte katıldığı söylenir. Emir Sultan’ın ölümü “İntikal-i emir” tamlamasının karşılı olan H. 833’tür.
Emir Sultan’ın şiir ile uğraştığı, tekkelerde okunan şu ilahiyi:
“Gerçek aşıklara sala denildi
Dertli olan gelsün dermanun buldum
Ah ile vah cevlan ederken
Canımın içinde cananı buldum”
Onun kaleme aldığı söylenirse de kuşku ile karşılanması gereken bir savdır bu. Yolunu izleyen müritlerinin şiirlerinde sık sık rastlandığı düşünülür ise, bir dervişi tarafından kaleme alınmış olan bu ilahinin de Emir Sultan’a bağlanması olası görünmektedir. Kimi dervişlerin şeyhlerine bağlıklarını göstermek amacı ile kendi adlarını kullanmadan şiirler kaleme aldıkları da biliniyor. Emîr Sultan hakkında çeşitli menâkıbnâmeler kaleme alınmıştır. Bu menkıbelerden en önemliler Müzîlü’ş-şükûk’ü ile (Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Ktp., Ulucami, nr168) üçüncü şeyh Lutfullah Efendi’nin Cenâhu’s-sâlikîn adlı eserleridir.
ESERLERİ
Birkaç şiiri dışında herhangi bir eseri olmayan Emir Sultan hakkında vefatından sonra müritleri tarafından menkıbeler bulunmaktadır.
ESER ÖRNEKLERİ
I
Gerçek aşıklara sala denildi
Dertli olan gelsün dermanun buldum
Ah ile vah cevlan ederken
Canımın içinde cananı buldum
*
Açılmış dükkanlar kurulmuş bazar
Canlar mezad olmış dellalda gezer
Oturmış ümmetün beratın yazar
Cevahir bahş iden dükkanı buldum
*
Erenler meydana doğrı varurlar
Anda cem’oluban virür alurlar
Cümle enbiyalar divan dururlar
Hakk’a mahbub olan sultanı buldum
*
Akar gözlerümden yaş yerine kan
Zerrece görünmez gözüme cihan
Deryalar nüş idub kanmaz iken can
Aşıklar kandıran ummanı buldum
*
Emir Sultan dir ne hoş bazar imiş
Aşıklar seyr idüp gezerler imiş
Cümlenün maksudı ol didar imiş
Hakk’a karşı duran divanı buldum
KAYNAKÇA: M. Sunullah Arısoy / Türk Halk Şiiri Antolojisi (1985), Köprülü, İlk Mutasavvıflar, s. 264-265, Kâmil Kepecioğlu, Bursa Kütüğü, Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Ktp., Genel, nr. 4519-4522.
