HAYATI
Şair, eski Türk edebiyatı uzmanı, öğretim üyesi. 18 Ekim 1942’de Çankırı’da dünyaya geldi. 1 Kasım 2013 tarihinde Ankara’da yaşama veda etti ve Karşıyaka Mezarlığı’nda toprağa verildi. Babası Türk Dil Kurumu uzmanlarından A. Dehri Dilçin’dir. Ailesi Çankırı’nın köklü eşrafından olup şair, yazar ve milletvekili Ahmet Talat Onay’ın da yakın akrabasıdır.
İlk ve orta öğrenimini Ankara’da tamamlayan Cem Dilçin, İki yıl AÜ Hukuk Fakültesi’ne devam ettikten sonra 1970’te Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. Ertesi yıl aynı fakülteye Türkçe ve kompozisyon okutmanı olarak atandı; 1975’te Tarih Bölümü Osmanlı paleografyası okutmanlığına geçti. Aynı yıl “Rûhî Dîvânı-Kasideler” adlı teziyle yüksek lisans öğrenimini tamamladı. 1981’de Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Eski Türk Edebiyatı Kürsüsü’ne asistan oldu. 1984’te “Hoca Mes’ud, Süheyl ü Nev-bahar, İnceleme-Metin-Sözlük” adlı teziyle edebiyat doktoru, 1987’de yardımcı doçent, 1996’da doçent, 2002’de profesör oldu. 1964’ten 1981’de kadar Türk Dil Kurumu’nda görev yaptı.
Eski Türk edebiyatı uzmanı olarak metinler üzerinde çalışan Cem Dilçin, incelediği dönemin diliyle eski tarzda mizahi ve tehzil yollu manzum yapıtlar yazdı. Bunlardan 1001 beyitlik bir mesnevi olan “Mecnûn-nâme (Tehzîl-i Leylâ vü Mecnûn)”, 162 beyitlik bir kaside olan “Şâir-nâme (Kasîde-i kâr-ı nâtık der-hakk-ı şu’arâ-yı sâbık)” ve 60 beyitlik bir kaside olan “Kasîde-i Tîgiyye” adlı manzumeleri, Harvard Üniversitesi’nde Ş. Tekin ve G. A. Tekin tarafından yayımlanan Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları adlı dergide yayımlandı (S. 20, 21). Bunların dışında, dost ve arkadaşlarının hayatlarındaki önemli olaylar için düşürdüğü tarihleri de vardır. Ayrıca Türk Dili, Türkoloji Dergisi, Osmanlı Araştırmaları gibi yayın organlarında makaleler, Türk Ansiklopedisi’nde eski Türk edebiyatıyla ilgili maddeler yazdı.
Örneklerle Türk Şiir Bilgisi adlı kitabı, uyguladığı sınıflandırma, verdiği örnekler ve yaptığı açıklamalar bakımından özellikle üniversite öğrencileri tarafından kaynak olarak kullanıldı ve birkaç kez basıldı. Ayrıca TDK tarafından yayımlanan şu yapıtların hazırlanmasına katkıda bulundu: Derleme Sözlüğü I-A, Ank., 1963; Derleme Sözlüğü II-B, Ank., 1965; Ömer Asım Aksoy, Atasözleri ve Deyimler, Ank., 1965; Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler I-II, Ank., 1969-71; Türkiye Türkçesinin Tarihsel Sözlüğü-Örnek, Ank., 1972; Tarama Sözlüğü, c. VII-Ekler, Ank., 1974; Tarama Sözlüğü, c. VIII-Dizin, Ank., 1977. Çalışmalarını son yıllarda Fuzuli üstüne yoğunlaştırmıştır.
ESERLERİ
Araştırma-İnceleme:
- Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ank.: TDK, 1983
- Mes’ud bin Ahmed, Süheyl ü Nev-bahar, İnceleme-Metin-Sözlük, Ank.: Atatürk Kültür Merkezi, 1991
- Studies on Fuzulî’s Divan / Fuzulî Divanı Üzerine Notlar, The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University, 2001
Sözlük:
- Yeni Tarama Sözlüğü, Ank.: TDK, 1983.
KAYNAKÇA: Ömür Ceylan, “Yaşayan Osmanlı Tebessümü: Cem Dilçin ve Mizahi Şiirleri”, Gülmenin Arkeolojisi ve Medyada Mizah Olgusu Ulusal İletişim Kongresi Bildiriler Kitabı, Erzurum 2011, s. 65-73; Zehra Toska, “Cem Dilçin’in Hayat Hikayesi ve Yayınları: O Günlerden Bugünlere”, TUBA, Cem Dilçin Armağanı I, XXXIII/1 (2009), s. XIX-LII; Günay Kut, “Şair ve Tarih Düşürme Üstadı Cem Dilçin”, a.e., s. LV-LXXIII, BF (M. S. Koz’dan).
