HAYATI
Osmanlı Devleti döneminde yaşamış olan Türk devlet adamı, tarihçi, bilgin ve yazar. Tosya’da dünyaya gelen Celalzade Mustafa Çelebi’nin doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgiye sahip değiliz. 1567’de İstanbul’da yaşama veda etti. Eyüp’te kendisi tarafından yaptırılan caminin avlusunda toprağa verildi. Tosyalı Kadı Celal’in oğludur. Koca Nişancı adı ile de tanınmaktadır.
Doğduğu şehir Tosya’da başladığı öğrenimini İstanbul’da tamamlayan Celalzade Mustafa Çelebi, Piri Paşa’nın tezkireciliğini ilmiye mesleğine yeğledi. Divani yazıdaki ustalığını kısa sürede sivrilmesine, Yavuz Sultan Selim’in dikkatini çekerek Divan-ı Hümayun katipliği görevine getirilmesine yol açtı. Daha sonra sadrazam İbrahim Paşa’nın divan katibi olarak Mısır’a gitti. Orada hain Ahmet Paşa’nın çıkarmış olduğu karışıklıkların bastırılması ve düzenin sağlanmasında gösterdiği başarılardan ötürü 1525’te, İstanbul’a döndükten hemen sonra, reisülküttaplığa atandı. 1534’te Seydi Bey’in ölümü üzerine nişancılık görevine getirildi. Bu görevde aralıksız yirmi üç yıl kalan Celalzade Mustafa Çelebi, 1577’de kendi isteği ile görevinden ayrılmış, Kanuni Sultan Süleyman’ın buyruğu ile nişancılık hasları e emekli maaşı olarak bırakılmış, ayrıca da müteferrika sayılmıştır. Zigetvar seferine de bu görevle katıldı. 1566’da Nişancı Mehmet Bey’in ölümü üzerine eski görevine atandıysa da bir yıl sonra yaşama veda etti.
Celalzade Mustafa Çelebi, iyi bir devlet adamı olmasının yanı sıra tarih ve edebiyat alanlarında da önemli yapıtlar vermiştir. Yaşadığı dönem ile ilgili kanunnamelerde ise onun koymuş olduğu maddelere dayandığı görülür. Halfeti olan Celalzade Mustafa Çelebi’nin şiirlerinde ise tasavvufi bir yan sezilir. Nişancı mahlası ile bir divan düzenlemiş, tarihini de yer yer şiirlerle süslemiştir.
ESERLERİ
- Tabakâtü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik (Elimizde sadece Kanuni dönemini anlatan bir bölümü bulunan bu tarih Celalzade Mustafa Çelebi’nin en önemli yapıtıdır).
- Me’aricü’n-Nübüvve (Horasanlı Mu’inü’l-Miskin’in peygamberler tarihiyle ilgili eserinin Türkçeye tercümesidir).
- Enîsü’s-Selâtîn (asıl adı Mevahibü’l Hallak fi Meratibi’l Ahlak olan bu yapıtta din ve ahlak konuları ele alınmakta, ayet, hadis, fıkra ve öykülerle açıklanmaktadır).
- Selimnâme
- Celîsü’l-Havâkîn
- Ayrıca Arapça ve Farsça dillerine kaleme alınmış pek çok eseri de bulunmaktadır.
KAYNAKÇA: Celâlzâde Mustafa Çelebi (Şubat 2011). Kanunî’nin Tarihçisinden Muhteşem Çağ. İstanbul: Kariyer Yayıncılık, Agâh Sırrı Levend, “Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız”, TDAY Belleten, sy. 234 (1963), s. 98.
