HAYATI
Roman yazarı ve şair. 21 Mart 1926’da Kırklareli Lüleburgaz’da dünyaya geldi. 5 Haziran 1971’de İstanbul’da yaşama veda etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. Bazı yapıtlarını Cahit Saffet imzası ile kaleme aldı. Şair Mustafa Irgat’ın babasıdır. İngiliz edebiyatı profesörü Mîna Urgan’la olan evliliğinden iki çocuğu vardır.
İlkokulu Edirne İlkokulu’nda, ortaöğrenimini ise Vefa Ortaokulu’nda okuyan Cahit Irgat, Edirne Öğretmen Okulu son sınıftan ayrıldı. Bir süre oyunculuk yaptıktan sonra Ankara Devlet Konservatuarı’na girdi, dört yıl okudu. Bir süre Paris’te yaşadı. Daha sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda, Küçük Sahne’de, Gen-ar ve Dormen tiyatrolarında çalıştı. Cahide Sonku ile birlikte Cahitler Tiyatrosu’nu kurdu. Sahne hayatının yanı sıra çok sayıda filmde rol alan Cahit Irgat, karakter rolleriyle tanındı; 1940-60 yılları arasında dönemin önemli oyuncularından biri olarak kabul edildi.
Cahit Irgat’ın Cahit Saffet imzası ile kaleme aldığı ilk şiirleri 1935’te Varlık dergisinde yayımlandı. Sonraki yıllarda yazı ve şiirleri Varlık, Servetifünun-Uyanış, Gündüz, Yücel, Ses, Pınar, Yığın, Yürüyüş, Ant, Yığın, Yaprak dergileri ile Yirminci Asır, Yeni Sanat, Yeni Dergi, Beraber, Dost, Yeditepe dergileri ile Akşam, Milliyet gibi pek çok gazetede yer aldı. Cahit Irgat, 1935-50 yılları arasında yayımladığı şiirlerinde yeni edebiyat akımının öncü isimleri arasında gösterildi. Sonraki yıllarda Bu Şehrin Çocukları ve Rüzgarla Konuşuyorum adlı kitaplarında topladığı bu şiirlerde, II. Dünya Savaşı’nın kuşattığı hayata ve insanlara değişik açılardan bakmasının yaratmış olduğu zenginlikler açık özellikler olarak görüldü. Asım Bezirci’nin belirttiği gibi, önceleri yeni şiiri kurarken belki bir süre geçiş dönemi kuşağının öteki şairleri ile ortak bir söyleyiş ya da etkilenme çizgisi yaşadı. Ama buruk, okuyanı birdenbire saran bu şiirler biçimsel sınırlarda kalan etkilenmeleri kolayca aşıverdiler. Daha sonraki şiirlerinde ise kendi sesine alışmış bir Cahit Irgat, kimi zaman simgelere başvursa bile öfkeli, haklı isteklerin şairi olduğu kabul edildi.
Cahit Irgat, Bu Şehrin Çocukları ve Rüzgârlarım Konuşuyor adlı kitaplarında topladığı şiirlerinde kuşağının yaşama ve insanlara bakışını yansıttı. Bu şiirlerinde halktan kişileri, geçim sıkıntısı çeken insanları, yoksulları, ırgatları, memurları, açlığı, vücudunu satan kadınları, dostlukları, insan sevgisini, savaşın kötülüklerini, hümanist düşünceleri, özgürlüğü ve adaleti duygulu bir gerçeklikle, öfkeli bir içtenlikle ve alaycı bir dille anlattı. Ceza Yasası’nın 142. maddesine aykırı görülerek Rüzgarlarım Konuşuyor ve Ortalık adlı kitapları hakkında dava açıldıysa da hüküm giymedi. 1971’de Milliyet gazetesinde tefrika edilen İnsan Kafesi adlı bir roman kaleme aldı.
ESERLERİ
Şiir:
- Bu Şehrin Çocukları, İst.: Arpad, 1945
- Rüzgârlarım Konuşuyor, İst.: Sebat B., 1947
- Ortalık, İst.: Yeditepe, 1952
- Irgat’ın Türküsü, (bütün şiirleri) İst.: Ağaoğlu, 1969
- Seçme Şiirler, İst.: Adam, 1998.
Roman:
- Geri Dönemezsin, İst.: Remzi, 1947
ESER ÖRNEKLERİ
CAHİT IRGAT ŞİİRLERİ
DERT Mİ ARARSIN
…
Nemiz eksik
Bu gökyüzü altında?
Soyunmuş dökünmüş bizi bekliyor
Bütün nimetleriyle yaşamak
Sevda mı istiyorsun, komşu kıza sevdalan
Yolculuk mu? İşte vapur, işte tren
Meyveler dallarında geçen mevsimden güzel
Ellerini uzatmanı bekliyor.
AĞAÇ
Ağacım, dört kol çengi kıyamet
Her dalımda bir memleket
Uzar kollarım uzar
Taşımda toprağımda bereket
Köklerimden başlar hürriyet
Bana çarptıkça anlar
Yağmur yağmur olduğunu
Rüzgar, rüzgar
Taşımda toprağımda kıyamet
Köklerimden başlar hürriyet
PERİŞAN
Gözlerinde deniz, gözlerinde gemi
Gözlerinde çırılçıplak çocuklar
Rüzgar esiyor rüzgar, meltemdir
Güzel dünya üzerinde matemdir
Kalbimizin üç köşesi yangın yeri, perişan
Güzel şehir diri diri perişan
Güzel yağmur, çirkin olur yoksul gözünde
İsyan değil, arzudur, şimşek şimşek parlayan
Konuş toprak, konuş meydan
İnsanoğlu her gün daha perişan
KAYNAKÇA: Nebioğlu, 350; Necatigil, İsimler, 194; Özkırımlı, TEA, III, 664-665; “Irgat, Cahit”, TDEA, IV, 310; Kurdakul, Sözlük, 326-327; Karaalioğlu, 276; A. Bezirci, On Şair, On Şiir, İst., 1971; Kurdakul, Cumhuriyet, 223-226.
